Vicieuze cirkel
Er is géén tweede golf van coronabesmettingen, de eerste golf is nog niet over en de stranden zijn overvol, de treinen zijn overvol, vakantiegangers kunnen zonder beperkingen in- en uitreizen naar risicogebieden die zelf een code oranje of rood hebben afgegeven. De verantwoordelijkheid wordt bij de burgers neergelegd. Mensen die wél alles in het werk stellen om zoveel mogelijk te voorkomen dat er weer doden en zieken bijkomen, moeten het afleggen tegen de excessen van een groep die meent dat "vrijheid" betekent dat de risico's voor rekening van een ander zijn. De mensen die zich niet aan maatregelen wensen te houden, roepen dat "risicogroepen zich maar terug moeten trekken uit de samenleving" en "uit hun hol moeten komen als de kust weer veilig is". Deze mensen voeren emotionele argumenten gestuurd op angst aan: "ik ben niet bang voor het virus", "als je bang bent, blijf dan lekker zelf thuis, ik laat me niet tegenhouden". Het schrijnende is dat het voor mensen met een chronische ziekte of een anderszins gecompromitteerde immuniteit werkelijk een tijd van onvrijheid en onveiligheid is: er kunnen niet eens normaal ziekenhuisafspraken worden gemaakt, omdat de reis naar en het bezoek aan het ziekenhuis nu onnodig riskant zijn.
Ik hoor niet zulke intelligente personen van mijn generatie asociale en denigrerende opmerkingen maken als "Het gaat om onze toekomst en onze vrijheid, laten we ons er niks van aantrekken, die boomers (75+) blijven maar lekker thuis". De noodzaak om maatregelen te treffen wordt met veel gevoel voor drama ontvangen: "Ons sociale leven is kapot."; "Zonder sociale contacten hebben wij geen toekomst meer"; "De psychische schade voor onze generatie is enorm", zeggen ze terwijl ze in een café zitten. Chronisch zieken, 40+, mensen die niet binnen de eigen leeftijds- of medische categorie vallen, worden gemarginaliseerd en als zondebok gebruikt, om het probleem maar op een ander af te kunnen schuiven. Vrijheid en veiligheid worden door sommigen lijnrecht tegenover elkaar gesteld, zonder dat het besef doordringt dat zonder veiligheid geen daadwerkelijke vrijheid bestaat. Het besef is er bij deze mensen ook niet, dat een virus zich niets aantrekt van al die discussies over vrijheid en angst. De biologische en natuurkundige wetten hebben geen boodschap aan menselijke opinie. De polemiek over de ernst van het virus of de noodzaak van mondmaskers en ventilatie zet het land wederom op een onnodige achterstand bij de bestrijding van het virus.
Het aantal besmettingen groeit exponentieel en met de relatief lange incubatietijd van SARS-CoV-2 duurt het weken voordat de gevolgen van het gedrag van groepen mensen zijn te zien. Exponentiële groei betekent dat mensen die door een ander zijn besmet, op hun beurt voor verspreiding van het virus kunnen zorgen, ook op het moment dat zij nog geen klachten hebben. Geen mens leeft dusdanig geïsoleerd, dat het mogelijk is om zich volledig te onttrekken aan de maatschappij. Ook als er écht een onderscheid gemaakt zou kunnen worden tussen "risicogroepen" en "niet-risicogroepen" (niet-risicogroepen bestaan niet voor SARS, zo is ook de categorie "milde klachten" gefabriceerd om niet te hoeven testen), dan kunnen de "risicogroepen" via derden in gevaar worden gebracht. De enige mogelijkheid om de maatschappij enigszins te laten functioneren zonder overbelasting van ziekenhuizen, is preventie. Ingrijpen als de brandhaarden oplaaien en zich verspreiden, is te laat. "Terug naar normaal" kan niet, zolang het virus vrijelijk in de bevolking rondwaart en de problemen uit de hand lopen bij gebrek aan leiderschap.
Er is niets "normaal" aan deze toestand
De roep om 'terug naar normaal' is er al vanaf het moment dat de eerste coronageïnfecteerde werd gemeld. De ernst van het virus wordt nogal altijd gebagatelliseerd, de maatregelen die zijn getroffen zijn halfslachtig en worden niet gehandhaafd en de communicatie over het gevoerde overheidsbeleid is slecht. In januari 2020 heeft dit coronavirus de kwalificatie SARS-CoV-2 gekregen, waarmee duidelijk was dat zo snel mogelijk moest worden ingezet op indamming. Dat is niet gebeurd. De gevolgen zijn rampzalig, zoals in februari 2020 al was voorzien.
Het beleid had kunnen worden bijgesteld, maar dat is niet gebeurd. Terwijl de brandhaarden nog niet waren bestreden, brak de zomervakantie aan. Het aantal infecties en de contacten van geïnfecteerden zijn volledig "uit het zicht geraakt" van de GGD'en. Op dit moment mogen vakantiegangers naar hoogrisicogebieden afreizen en terugkeren zonder quarantaine te ondergaan. De omvang van het aantal geïmporteerde infecties en de daaropvolgende lokale infecties zal drie weken na de vakantieperiode waarneembaar zijn.
Het is niet normaal dat er 10.000-15.000 doden zijn, dat de overlevers permanente orgaanschade op kunnen lopen en uitsluitend door corona chronische aandoeningen hebben gekregen. Op geen enkele manier valt dit te relativeren. Het zal zeker niet normaler worden zolang er niets wordt ondernomen om het virus nú in te dammen. Een beroep blijven doen op 'common sense' werkt niet. Er moeten maatregelen worden getroffen die daadwerkelijk worden gehandhaafd, omdat er geen mentaliteitsverandering komt. Nu worden maatregelen ondergeschikt gemaakt aan politieke ambities. De politieke angel zit diep in het publieke debat en verhindert de bestrijding van SARS-CoV-2.
Publieke instellingen blijven zich verschuilen achter het beleid van VWS, het RIVM en het OMT. Bij een lokale uitbraak op een stadskantoor werd géén contactonderzoek verricht, omdat de regelgeving vanuit de overheid daar niet toe noopte. Over de ventilatietechnieken en het gebruik van gezamenlijke ruimten wordt door werkgevers, universiteiten, scholen en academische ziekenhuizen niet gecommuniceerd, omdat het RIVM geen noodzaak ziet om ventilatietechnieken af te stemmen op het voorkomen van aërogene transmissie van SARS-CoV-2. De werknemer, student en scholier die aanwezig moeten zijn, worden in gevaar gebracht- alsmede hun familieleden en andere contacten.
Welke maatregelen die sinds maart 2020 zijn verzuimd, moeten nú worden getroffen?
Uiteraard moeten alle infectiegevallen worden opgespoord en geïsoleerd, de contacten (zowel nauwe als incidentele contacten) moeten worden getraceerd, vakantieterugkeerders en andere reizigers uit (hoog-)risicogebieden moeten in verplichte quarantaine worden geplaatst. Er moet een algemene mondmaskerplicht komen voor publieke ruimten. Een cruciale maatregel is dringend nodig om kantoren, scholen, universiteiten en andere publieke instellingen te kunnen heropenen in september 2020: adequate ventilatie.
Ventilatiebeleid
Het is onacceptabel om te horen dat publieke instellingen (het academische ziekenhuis en de universiteit, nota bene) naar de richtlijnen van het RIVM verwijzen en zich daarachter verschuilen, terwijl het RIVM sinds maart 2020 tot op heden onjuiste, onvolledige informatie verstrekt en inadequate maatregelen voorschrijft. De richtlijnen zijn gebaseerd op onder meer niet-gevalideerde onderzoeken, die peerreview moeten ondergaan voordat ze mogen worden gepubliceerd. Als basis voor een richtlijn zijn deze onderzoeken dus niet geschikt. Het advies om het ventilatiebeleid niet aan te passen aan aërogene transmissie is bovendien gebaseerd op aannames. Een confirmation bias heeft duidelijk een grote rol gespeeld in de tot 28 juli 2020 uitgevaardigde richtlijn.
Een cruciale bron in de onderbouwing van de richtlijn is de preprint over de Diamond Princess (Xu et al., Transmission Routes of Covid-19 virus in the Diamond Princess Cruise Ship 2020, nog niet gereviewd en daarom beschikbaar via preprintserver MedRxiv). In de onderbouwing van de wetenschappelijke relevantie van de studie is vermeld dat goede ventilatie moet worden onderkend. De 'outdoor fresh air supply' op de Diamond Princess beliep in gemeenschappelijke ruimten tussen de 50 tot 100%. De aërogene transmissie is waarschijnlijk niet de hoofdzakelijke transmissieroute, zo luidt de conclusie van de auteurs in het abstract. Het vermoeden van de auteurs is dat SARS-CoV-2 zich via directe contacten en besmetting via fomieten (vaste deeltjes op oppervlakken) heeft verspreid, maar dat kan niet worden bewezen. De interpretatie van het OMT en RIVM is dat mechanische ventilatie-installaties geen rol lijken te hebben gespeeld en dat volgens de preprint is bewezen dat de verspreiding op de Diamond Princess via direct contact en oppervlakken is geschied. De confirmation bias is vanaf maart 2020 gericht op het selectief vermelden van 'bewijs' dat fomieten en direct contact de belangrijkste en enige transmissieroutes zijn.
Volgens de onderbouwing van de LCI-richtlijn van het RIVM is het op grond van deze preprint niet nodig om het ventilatiebeleid af te stemmen op de preventie van aërogene transmissie van SARS-CoV-2 (Versie 28 juli 2020). Het meest recente onderzoek naar de Diamond Princess past geavanceerde technieken toe om alle mogelijke transmissieroutes op de Diamond Princess te simuleren. Na herhaalde toepassing van epidemiologische, dose-response- en mechanische transmissiemodellen (met inbegrip van parameters zoals het verlies van virale lading in aerosolen) is de conclusie dat aërogene transmissie de hoofdroute voor SARS-CoV-2 transmissie op de Diamond Princess was (59% van de gevallen). Aërogene transmissie moet worden aangepakt met passende maatregelen (verplichte mondmaskers in publieke ruimten en aanpassing ventilatie) en deze maatregelen moeten zo snel mogelijk in praktijk worden gebracht. Zo niet, dan kunnen de kantoren, scholen en universiteiten niet veilig worden opengesteld. Ik breng nogmaals de adviezen die ik vanaf maart 2020 heb gegeven, in herinnering. Met nadruk heb ik álle transmissieroutes in mijn adviezen betrokken, omdat het doelloos is om één van de transmissieroutes uit te sluiten:
Advies: maatregelen die moeten worden getroffen om verspreiding op ieder transmissieniveau te beperken
- Om verspreiding via fomieten te voorkomen en beperken: desinfecteer oppervlakken met een emulsie met minimaal 60% alcohol/ethanol, minimaal 0,5% waterstofperoxide of 0,1% natriumhypochloriet. Veeg de desinfectiemiddelen niet direct weg, maar geef het middel tussen de 30 en 60 seconden de tijd om in te werken. Sommige desinfectiemiddelen vermelden de werktijd op het etiket, volg deze instructie op;
- Een thermodesinfector kan helpen om door medische behandelingen gegenereerde aërosolen te bestrijden. Onderdruk voorkomt de uitstoot van aërosolen;
- Natuurlijke ventilatie helpt om de hoeveelheid virale deeltjes te verdunnen en de "air flow rate" om het virus uit te lucht te verwijderen, is hoog bij natuurlijke ventilatie. Het openen van ramen en deuren voor kruisventilatie is daarom aanbevolen, maar: plaats geen personen of obstakels in de luchtstroom. Deze kunnen juist geïnfecteerd en gecontamineerd raken door virale deeltjes in de luchtstroom;
- Ventilatie moet altijd van schoon naar minder schoon worden ingesteld (ASHRAE, Filtration/Disinfection);
- Recirculatie wordt afgeraden. Sluit het filter voor recirculatie af. Als een systeem voor recirculatie de enige mogelijkheid is, zorg dan voor 100% aanvoer van outdoor air (COVID-19 Employer Information for Office Buildings, Centers for Disease Control and Prevention, 27 mei 2020);
- HVAC (Heating, Ventilation and Airconditioning Systems) worden in verband gebracht met besmetting met virussen, waaronder SARS-CoV, MERS-CoV en SARS-CoV-2 (Airborne route and bad use of ventilation systems as non-negligible factors in SARS-CoV-2 transmission, Medical Hypotheses, August 2020). Dat heeft te maken met het verkeerde gebruik van filters en met lekkages. Voorkomen moet worden dat afvoerlucht in de aanvoerlucht lekt;
- Installeer HEPA-filters (High Efficiency Particulate Air), aangevuld met een portable HEPA;
- Mechanische luchtfilters moeten minimaal 14 MERV (Minimum Efficiency Reporting Value) zijn om aërosolen kleiner dan 0.3 μm te filteren. HEPA filters zijn nog beter dan Mechanische luchtfilters met een maximumfilterkwaliteit van 16 MERV);
- Overweeg desinfectie met UVGI/UVC (REHVA COVID-19 guidance document, 3 april 2020);
- De ventilatiesystemen moeten minimaal 2 uur op hoge snelheid draaien voordat de eerste werknemers een gebouw betreden;
- De beste manier om transmissie te beperken is het verplichten van mondmaskers. Chirurgische, papieren mondmaskers beperken de uitstoot van aërosolen door personen, N95-maskers beschermen zowel de drager van het maskers als anderen;
- De afstand tussen twee werknemers moet minimaal 2 tot 3 meter bedragen;
- Als een ruimte bezet is geweest door anderen, laat deze ruimte dan minimaal 15 minuten met open ramen of mechanische ventilatie luchten voordat anderen de ruimte betreden;
- Op de wc's moet de ventilatie ('exhaust ventilation') 24/7 draaien, waarbij onderdruk moet worden toegepast om besmetting via poepdeeltjes te voorkomen;
- Voorkom dat de aanvoer van lucht wordt verminderd, schakel de demand-control ventilatie (DCV) uit en ventileer ook op tijden waarop het gebouw niet bemand is.
Er is géén tweede golf van coronabesmettingen, de eerste golf is nog niet over en de stranden zijn overvol, de treinen zijn overvol, vakantiegangers kunnen zonder beperkingen in- en uitreizen naar risicogebieden die zelf een code oranje of rood hebben afgegeven. De verantwoordelijkheid wordt bij de burgers neergelegd. Mensen die wél alles in het werk stellen om zoveel mogelijk te voorkomen dat er weer doden en zieken bijkomen, moeten het afleggen tegen de excessen van een groep die meent dat "vrijheid" betekent dat de risico's voor rekening van een ander zijn. De mensen die zich niet aan maatregelen wensen te houden, roepen dat "risicogroepen zich maar terug moeten trekken uit de samenleving" en "uit hun hol moeten komen als de kust weer veilig is". Deze mensen voeren emotionele argumenten gestuurd op angst aan: "ik ben niet bang voor het virus", "als je bang bent, blijf dan lekker zelf thuis, ik laat me niet tegenhouden". Het schrijnende is dat het voor mensen met een chronische ziekte of een anderszins gecompromitteerde immuniteit werkelijk een tijd van onvrijheid en onveiligheid is: er kunnen niet eens normaal ziekenhuisafspraken worden gemaakt, omdat de reis naar en het bezoek aan het ziekenhuis nu onnodig riskant zijn.
Ik hoor niet zulke intelligente personen van mijn generatie asociale en denigrerende opmerkingen maken als "Het gaat om onze toekomst en onze vrijheid, laten we ons er niks van aantrekken, die boomers (75+) blijven maar lekker thuis". De noodzaak om maatregelen te treffen wordt met veel gevoel voor drama ontvangen: "Ons sociale leven is kapot."; "Zonder sociale contacten hebben wij geen toekomst meer"; "De psychische schade voor onze generatie is enorm", zeggen ze terwijl ze in een café zitten. Chronisch zieken, 40+, mensen die niet binnen de eigen leeftijds- of medische categorie vallen, worden gemarginaliseerd en als zondebok gebruikt, om het probleem maar op een ander af te kunnen schuiven. Vrijheid en veiligheid worden door sommigen lijnrecht tegenover elkaar gesteld, zonder dat het besef doordringt dat zonder veiligheid geen daadwerkelijke vrijheid bestaat. Het besef is er bij deze mensen ook niet, dat een virus zich niets aantrekt van al die discussies over vrijheid en angst. De biologische en natuurkundige wetten hebben geen boodschap aan menselijke opinie. De polemiek over de ernst van het virus of de noodzaak van mondmaskers en ventilatie zet het land wederom op een onnodige achterstand bij de bestrijding van het virus.
Het aantal besmettingen groeit exponentieel en met de relatief lange incubatietijd van SARS-CoV-2 duurt het weken voordat de gevolgen van het gedrag van groepen mensen zijn te zien. Exponentiële groei betekent dat mensen die door een ander zijn besmet, op hun beurt voor verspreiding van het virus kunnen zorgen, ook op het moment dat zij nog geen klachten hebben. Geen mens leeft dusdanig geïsoleerd, dat het mogelijk is om zich volledig te onttrekken aan de maatschappij. Ook als er écht een onderscheid gemaakt zou kunnen worden tussen "risicogroepen" en "niet-risicogroepen" (niet-risicogroepen bestaan niet voor SARS, zo is ook de categorie "milde klachten" gefabriceerd om niet te hoeven testen), dan kunnen de "risicogroepen" via derden in gevaar worden gebracht. De enige mogelijkheid om de maatschappij enigszins te laten functioneren zonder overbelasting van ziekenhuizen, is preventie. Ingrijpen als de brandhaarden oplaaien en zich verspreiden, is te laat. "Terug naar normaal" kan niet, zolang het virus vrijelijk in de bevolking rondwaart en de problemen uit de hand lopen bij gebrek aan leiderschap.
Er is niets "normaal" aan deze toestand
De roep om 'terug naar normaal' is er al vanaf het moment dat de eerste coronageïnfecteerde werd gemeld. De ernst van het virus wordt nogal altijd gebagatelliseerd, de maatregelen die zijn getroffen zijn halfslachtig en worden niet gehandhaafd en de communicatie over het gevoerde overheidsbeleid is slecht. In januari 2020 heeft dit coronavirus de kwalificatie SARS-CoV-2 gekregen, waarmee duidelijk was dat zo snel mogelijk moest worden ingezet op indamming. Dat is niet gebeurd. De gevolgen zijn rampzalig, zoals in februari 2020 al was voorzien.
Het beleid had kunnen worden bijgesteld, maar dat is niet gebeurd. Terwijl de brandhaarden nog niet waren bestreden, brak de zomervakantie aan. Het aantal infecties en de contacten van geïnfecteerden zijn volledig "uit het zicht geraakt" van de GGD'en. Op dit moment mogen vakantiegangers naar hoogrisicogebieden afreizen en terugkeren zonder quarantaine te ondergaan. De omvang van het aantal geïmporteerde infecties en de daaropvolgende lokale infecties zal drie weken na de vakantieperiode waarneembaar zijn.
Het is niet normaal dat er 10.000-15.000 doden zijn, dat de overlevers permanente orgaanschade op kunnen lopen en uitsluitend door corona chronische aandoeningen hebben gekregen. Op geen enkele manier valt dit te relativeren. Het zal zeker niet normaler worden zolang er niets wordt ondernomen om het virus nú in te dammen. Een beroep blijven doen op 'common sense' werkt niet. Er moeten maatregelen worden getroffen die daadwerkelijk worden gehandhaafd, omdat er geen mentaliteitsverandering komt. Nu worden maatregelen ondergeschikt gemaakt aan politieke ambities. De politieke angel zit diep in het publieke debat en verhindert de bestrijding van SARS-CoV-2.
Publieke instellingen blijven zich verschuilen achter het beleid van VWS, het RIVM en het OMT. Bij een lokale uitbraak op een stadskantoor werd géén contactonderzoek verricht, omdat de regelgeving vanuit de overheid daar niet toe noopte. Over de ventilatietechnieken en het gebruik van gezamenlijke ruimten wordt door werkgevers, universiteiten, scholen en academische ziekenhuizen niet gecommuniceerd, omdat het RIVM geen noodzaak ziet om ventilatietechnieken af te stemmen op het voorkomen van aërogene transmissie van SARS-CoV-2. De werknemer, student en scholier die aanwezig moeten zijn, worden in gevaar gebracht- alsmede hun familieleden en andere contacten.
Welke maatregelen die sinds maart 2020 zijn verzuimd, moeten nú worden getroffen?
Uiteraard moeten alle infectiegevallen worden opgespoord en geïsoleerd, de contacten (zowel nauwe als incidentele contacten) moeten worden getraceerd, vakantieterugkeerders en andere reizigers uit (hoog-)risicogebieden moeten in verplichte quarantaine worden geplaatst. Er moet een algemene mondmaskerplicht komen voor publieke ruimten. Een cruciale maatregel is dringend nodig om kantoren, scholen, universiteiten en andere publieke instellingen te kunnen heropenen in september 2020: adequate ventilatie.
Ventilatiebeleid
Het is onacceptabel om te horen dat publieke instellingen (het academische ziekenhuis en de universiteit, nota bene) naar de richtlijnen van het RIVM verwijzen en zich daarachter verschuilen, terwijl het RIVM sinds maart 2020 tot op heden onjuiste, onvolledige informatie verstrekt en inadequate maatregelen voorschrijft. De richtlijnen zijn gebaseerd op onder meer niet-gevalideerde onderzoeken, die peerreview moeten ondergaan voordat ze mogen worden gepubliceerd. Als basis voor een richtlijn zijn deze onderzoeken dus niet geschikt. Het advies om het ventilatiebeleid niet aan te passen aan aërogene transmissie is bovendien gebaseerd op aannames. Een confirmation bias heeft duidelijk een grote rol gespeeld in de tot 28 juli 2020 uitgevaardigde richtlijn.
Een cruciale bron in de onderbouwing van de richtlijn is de preprint over de Diamond Princess (Xu et al., Transmission Routes of Covid-19 virus in the Diamond Princess Cruise Ship 2020, nog niet gereviewd en daarom beschikbaar via preprintserver MedRxiv). In de onderbouwing van de wetenschappelijke relevantie van de studie is vermeld dat goede ventilatie moet worden onderkend. De 'outdoor fresh air supply' op de Diamond Princess beliep in gemeenschappelijke ruimten tussen de 50 tot 100%. De aërogene transmissie is waarschijnlijk niet de hoofdzakelijke transmissieroute, zo luidt de conclusie van de auteurs in het abstract. Het vermoeden van de auteurs is dat SARS-CoV-2 zich via directe contacten en besmetting via fomieten (vaste deeltjes op oppervlakken) heeft verspreid, maar dat kan niet worden bewezen. De interpretatie van het OMT en RIVM is dat mechanische ventilatie-installaties geen rol lijken te hebben gespeeld en dat volgens de preprint is bewezen dat de verspreiding op de Diamond Princess via direct contact en oppervlakken is geschied. De confirmation bias is vanaf maart 2020 gericht op het selectief vermelden van 'bewijs' dat fomieten en direct contact de belangrijkste en enige transmissieroutes zijn.
Volgens de onderbouwing van de LCI-richtlijn van het RIVM is het op grond van deze preprint niet nodig om het ventilatiebeleid af te stemmen op de preventie van aërogene transmissie van SARS-CoV-2 (Versie 28 juli 2020). Het meest recente onderzoek naar de Diamond Princess past geavanceerde technieken toe om alle mogelijke transmissieroutes op de Diamond Princess te simuleren. Na herhaalde toepassing van epidemiologische, dose-response- en mechanische transmissiemodellen (met inbegrip van parameters zoals het verlies van virale lading in aerosolen) is de conclusie dat aërogene transmissie de hoofdroute voor SARS-CoV-2 transmissie op de Diamond Princess was (59% van de gevallen). Aërogene transmissie moet worden aangepakt met passende maatregelen (verplichte mondmaskers in publieke ruimten en aanpassing ventilatie) en deze maatregelen moeten zo snel mogelijk in praktijk worden gebracht. Zo niet, dan kunnen de kantoren, scholen en universiteiten niet veilig worden opengesteld. Ik breng nogmaals de adviezen die ik vanaf maart 2020 heb gegeven, in herinnering. Met nadruk heb ik álle transmissieroutes in mijn adviezen betrokken, omdat het doelloos is om één van de transmissieroutes uit te sluiten:
Advies: maatregelen die moeten worden getroffen om verspreiding op ieder transmissieniveau te beperken
- Om verspreiding via fomieten te voorkomen en beperken: desinfecteer oppervlakken met een emulsie met minimaal 60% alcohol/ethanol, minimaal 0,5% waterstofperoxide of 0,1% natriumhypochloriet. Veeg de desinfectiemiddelen niet direct weg, maar geef het middel tussen de 30 en 60 seconden de tijd om in te werken. Sommige desinfectiemiddelen vermelden de werktijd op het etiket, volg deze instructie op;
- Een thermodesinfector kan helpen om door medische behandelingen gegenereerde aërosolen te bestrijden. Onderdruk voorkomt de uitstoot van aërosolen;
- Natuurlijke ventilatie helpt om de hoeveelheid virale deeltjes te verdunnen en de "air flow rate" om het virus uit te lucht te verwijderen, is hoog bij natuurlijke ventilatie. Het openen van ramen en deuren voor kruisventilatie is daarom aanbevolen, maar: plaats geen personen of obstakels in de luchtstroom. Deze kunnen juist geïnfecteerd en gecontamineerd raken door virale deeltjes in de luchtstroom;
- Ventilatie moet altijd van schoon naar minder schoon worden ingesteld (ASHRAE, Filtration/Disinfection);
- Recirculatie wordt afgeraden. Sluit het filter voor recirculatie af. Als een systeem voor recirculatie de enige mogelijkheid is, zorg dan voor 100% aanvoer van outdoor air (COVID-19 Employer Information for Office Buildings, Centers for Disease Control and Prevention, 27 mei 2020);
- HVAC (Heating, Ventilation and Airconditioning Systems) worden in verband gebracht met besmetting met virussen, waaronder SARS-CoV, MERS-CoV en SARS-CoV-2 (Airborne route and bad use of ventilation systems as non-negligible factors in SARS-CoV-2 transmission, Medical Hypotheses, August 2020). Dat heeft te maken met het verkeerde gebruik van filters en met lekkages. Voorkomen moet worden dat afvoerlucht in de aanvoerlucht lekt;
- Installeer HEPA-filters (High Efficiency Particulate Air), aangevuld met een portable HEPA;
- Mechanische luchtfilters moeten minimaal 14 MERV (Minimum Efficiency Reporting Value) zijn om aërosolen kleiner dan 0.3 μm te filteren. HEPA filters zijn nog beter dan Mechanische luchtfilters met een maximumfilterkwaliteit van 16 MERV);
- Overweeg desinfectie met UVGI/UVC (REHVA COVID-19 guidance document, 3 april 2020);
- De ventilatiesystemen moeten minimaal 2 uur op hoge snelheid draaien voordat de eerste werknemers een gebouw betreden;
- De beste manier om transmissie te beperken is het verplichten van mondmaskers. Chirurgische, papieren mondmaskers beperken de uitstoot van aërosolen door personen, N95-maskers beschermen zowel de drager van het maskers als anderen;
- De afstand tussen twee werknemers moet minimaal 2 tot 3 meter bedragen;
- Als een ruimte bezet is geweest door anderen, laat deze ruimte dan minimaal 15 minuten met open ramen of mechanische ventilatie luchten voordat anderen de ruimte betreden;
- Op de wc's moet de ventilatie ('exhaust ventilation') 24/7 draaien, waarbij onderdruk moet worden toegepast om besmetting via poepdeeltjes te voorkomen;
- Voorkom dat de aanvoer van lucht wordt verminderd, schakel de demand-control ventilatie (DCV) uit en ventileer ook op tijden waarop het gebouw niet bemand is.
