Ik zeg heel veel, maar er is nog veel meer dat ik níet zeg

Ik ben me ervan bewust dat op internet veel van mijn gewauwel en foto's te vinden is. Praten en schrijven is mijn grootste interesse, dus ik zeg heel wat. 

Maar ik ben niet naïef. Ik beheer heel zorgvuldig wat ik wel en niet over mezelf prijs wil geven. Zo strikt zelfs, dat niemand iets specifieks over mijn privéleven weet. Ik ga ongedetecteerd onder de radar. Een privacygevoelige functie is dan ook wat perfect bij mij past. 

Ik ben extreem discreet en loyaal. Bij anderen houd ik ook altijd rekening met hun auteursrecht (het recht om niet te worden afgebeeld) en ik doe nooit aan een roddelcultuur. Dat is zo laag dat het me niet eens interesseert. Ik heb geen behoefte aan het verspreiden van verzinsels of het doen van insinuaties over anderen, omdat zoiets voor mij van een te laag niveau is, ook als ik bij iemand in de gunst zou vallen door fabels over anderen te verspreiden. Ik ben authentiek mezelf en mijn interesse in het leven ligt bij mensen en ideeën. 

Omdat ik de intenties van mensen feilloos aanvoel, een gave waarmee ik ben geboren, weet ik precies tegen wie ik niets over mezelf los moet laten. Door een enkeling word ik daarom wel "stoïcijns" of "onpeilbaar" genoemd. Het frappante is dat bijna iedereen me toegankelijk, een spraakwaterval en extravert gefocust vindt- mensen met bepaalde intenties zijn de uitzondering die het niet kunnen uitstaan dat ze mij niet kunnen raken.

Ik heb iedereen door. Maar ik zie ook dat de meeste mensen écht wel de juiste intenties hebben. Wat mijn "gave" inhoudt, heeft niets te maken met iemand vertrouwen of wantrouwen. Het is de precursor: ik voel of zie het wanneer iemand andere intenties heeft dan hij of zij aan de buitenwereld toont. Dat gaat als een naar gevoel door me heen en ik zie de beelden van hoe iemand werkelijk is.

Hoera! Het is de week van de eenzaamheid. Dit zijn de grootste clichés die ik tegenkom

In de week van de eenzaamheid kom ik met mijn gewauwel over de grootste misvattingen en clichés waar ik me aan erger. De meest sleetse missers over eenzaamheid zijn:

1. Dat eenzamen kluizenaarstypes of introvert gefocuste personen zijn;
2. Dat sociale media debet zijn aan eenzaamheid. Een globaal onderzoek toont aan dat de wereldwijde piek rond 1990 lag, nog voordat burgers toegang hadden tot internet;
3. Eenzame mensen zouden sociale fobieën hebben;
4. Contact met willekeurige mensen zou eenzaamheid oplossen of het voor een deel wegnemen;

5. Eenzame mensen zijn vast verlegen/arrogant/complex/vervelend/veeleisend/onaantrekkelijk/agressief. Er moet "iets" aan de eenzame persoon te wijten zijn;
6. Eenzaamheid is gelijk aan depressie;
7. Eenzame mensen zouden hun eigen gezelschap niet waarderen;
8. Een huisdier zou eenzaamheid oplossen;
9. Vrijwilligerswerk en hobby's zouden eenzaamheid verhelpen

Ik heb een passend credo over eenzaamheid, omdat ik precies ervaar wat de kern is.

Eenzaamheid is het gebrek aan gelijkwaardig, wederkerig contact. 

Valse vrienden helpen niet, duizenden contacten helpen niet; het gaat om die behoefte aan nauwe banden met mensen die je aanvoelen en die je zelf ook aanvoelt.

We hebben bijna allemaal behoefte aan nauw contact met individuen van onze eigen diersoort. Daar is het ontwerp naar. Het mag een evolutionair restant zijn om de aangeboren behoefte te hebben om onderdeel te vormen van sociale groepen (vrienden, een relatie en familie), maar het geeft wel een drang die niet te onderdrukken valt. Het is instinct. Structureel alleen zijn of géén onderdeel uitmaken van een eigen kring met nauw contact, gaat tegen dat ontwerp in en dat levert gevoelens van eenzaamheid op. Niemand heeft in deze context iets aan het cliché "Eenzaamheid is iets anders dan alleen zijn". Dat is een truïsme. Is iemand ooit iets met truïsmen opgeschoten??

Een huisdier kan dat gemis aan menselijk contact niet ondervangen. Verbitterde mensen zeggen dat ze meer van dieren houden dan van mensen. Er is niets mis mee als het je persoonlijke keus is om alleen met dieren om te gaan, maar ze zijn qua communicatieniveau en neurologische feedback niet gelijkwaardig in contact. Met een huisdier vorm je geen sociaal netwerk. Dat is niet om te zeggen dat ze minderwaardig zijn; ze zijn niet gelijkaardig.

Met werk, vrijwilligerswerk en hobby's kun je wel duizenden mensen ontmoeten. Die kwantiteit is geen garantie voor het krijgen van waardevolle contacten. De gedachte erachter, "Help mensen die het slechter hebben, dan voel je je beter over jezelf" is vals altruïsme en het vergelijken met mensen die het wellicht slechter hebben, maakt niet dat eenzaamheid minder wordt. Vergelijkingen gaan meestal mank.

Een schromelijk onderschat fenomeen is situationele eenzaamheid. Armoede, chronische aandoeningen, culturele verschraling, verschraling in de medische sector (mensen die niet de medische zorg krijgen die nodig is om een normaal bestaan te hebben) en een grote fysieke afstand tot vrienden, dragen allemaal bij aan eenzaamheid. Het is niet zo dat je in Nederland iets kunt bereiken als je de middelen of lichamelijke gesteldheid niet hebt om anderen te bereiken. Gecreëerde schaarste als woningnood, zorgarmoede door te speculeren met zorgmiddelen en hyperinflatie grijpen allemaal in in onze levens en hebben ook weerslag op eenzaamheid. Die verdiept door verschraling van basisvoorzieningen. 

Vanuit mezelf
Voordat mensen goedbedoeld advies aandragen om "gelukkig" te worden, wil ik ze vragen om zich eens voor te stellen om een empaat te zijn en hier niemand meer op aarde te hebben om van te houden. Om zich voor te stellen om zonder geliefde familie achter te blijven. Of een variant daarop: geen hechte familie te hebben. Mensen stellen zich altijd voor dat de dood het ergste is, maar ik vind eenzaamheid erger dan de dood. Eenzaamheid maakt een mens kapot, inspiratieloos, onverschillig en leeg. 

Voor mij is dit een afschuwelijk bestaan. Ik besta voor mezelf. Ik heb geen partner, geliefde, geen familie die ik ken. Langdurig ben ik zonder partner en wat ik ontzettend mis in mijn leven, is aanraking. Het leven is kil als je voor jezelf opstaat en 's nachts de ogen weer sluit. En nee, het ligt niet aan mij dat ik geen vriend heb. Ik ben niet ontoegankelijk, gesloten, ik verlang alleen maar naar een man die bij me hóórt. Het is niet leuk of bevrijdend om niet te worden vastgehouden als ik daar juist behoefte aan heb. Het is alsof ik een danser ben zonder partner. 

Ik kan het met veel mensen goed vinden. Maar ik mis een man. Al zou ik duizend echte vrienden hebben, dan nog zou ik de aanraking, de geur, de stem, de huid, de warmte van een man missen. Het is niet dat ik me schaam om alleen te zijn. Ik ben niet bepaald de enige; er zijn minstens 2,1 miljoen mensen die alleen zijn. 

Er zijn meerdere uitingsvormen van eenzaamheid. Ik ben nog nooit depressief geweest; ik heb nooit te maken met schuldgevoelens, minderwaardigheid, passiviteit, gebrek aan humor en lethargie. Integendeel, het lijkt of ik het leven van een ADHD'er heb. Ik ben druk, ik kan nooit stilzitten, ik praat veel en snel, ik begin aan iets nieuws en ben het zat omdat ik het al snel te makkelijk vind of nieuwe impulsen krijg, mensen kunnen moe worden van mij. Soms voel ik me een volwassen kleuter. Ik ben de kleindochter van een kunstenaar en musicus. Misschien verklaart dat een deel van mijn manier van denken en doen. 

Maar ik heb al vanaf jonge leeftijd existentiële en situationele eenzaamheid. Als kind was ik zeer  heldervoelend en kon ik daar niet met leeftijdsgenoten over praten. Ik wist soms iets over mensen terwijl anderen dat niet zagen. Ook kon ik er niet over uit dat mensen allemaal vast zaten in hun dagelijkse patroon. Dat wilde ik niet. Ik vond het raar dat mensen het zo vanzelfsprekend vinden dat het leven vooral bestaat uit aan verwachtingen van anderen voldoen. Die acceptatie van autoriteit vond ik als kind al bizar. Wie was de ander, of in bredere zin, wie waren al die anderen om te bepalen dat het geijkte pad van de hoogste opleiding en daarna aan het werk, het ultieme bestaan uitdrukt? 

Mijn ouders komen hier niet vandaan. Ze vestigden zich in deze regio voor werk. In de nieuwbouwwijk was het in de eerste jaren goed te doen. Op school zou ik met aso's te maken krijgen die door de grootschalige sloop uit stadsbuurten waren verjaagd  Na 2010 is het eiland overspoeld met asocialen uit pauperbuurten. Ik probeerde een woning te vinden buiten de regio, maar het valt niet mee om op de huizenmarkt door te breken. Ongewild zit ik nu vast aan de regio. Door de verpaupering in de buitenwijken is ook het aanbod in recreatie en cultuur in de kernen compleet weggevaagd. Situationele eenzaamheid is dat ik hier geen gelijken kan vinden en ook geen interesses deel met de meesten.

Een andere uiting van situationele eenzaamheid, is dat ik niet het leven heb dat bij mij past. Ik heb altijd danser, musicus en kunstenaar willen worden en ik voel me ook aangetrokken tot mensen (mannen) uit de wetenschap en artistieke wereld. Ik pas niet bij mensen die vooral een uitvoerende en volgzame aard hebben. 

Ik kan met veel mensen (behalve dan asocialen; mensen moeten wel in staat zijn om een redelijk gesprek te voeren) goed overweg. Van nature ben ik daar flexibel in. Het lijkt door de focus van mijn berichten op taboe-onderwerpen alsof ik complex en zwaar op de hand ben, maar ik ben juist extreem makkelijk. Ik ben een grappenmaker en verteller zonder sardonisch genoegen.

Als het niet vanuit mijzelf zou komen, dan zou ik het niet kunnen verdragen om 9-10 per dag met anderen om me heen te functioneren en dan zou ik thuis instorten en chagrijn krijgen. Dat heb ik niet. Ik sta gewoon de volgende dag om 04:30 weer op en heb nooit last van buiigheid. Ik heb nooit een ochtendhumeur, ik ben om tien voor zes 's ochtends al aan het rennen naar het station. Het is geen verworven overlevingsmechanisme, dit is wie ik ben.

Mensen zien niet aan me dat ik eenzaam ben. Ik heb het niet in me om gelaten over te komen. Ik twijfel niet aan mezelf- ik ben juist een furieus, direct type met zelfspot.
Veel mensen zien me ook als vrolijk en druk en dat is ook hoe ik ben, want ik heb er behoefte aan noch belang bij om iets voor te wenden. Vrolijk zijn en eenzaam zijn, is géén paradox!

Ik ben nog steeds eenzaam. Op vrije dagen zoals het weekend, is iedereen naar familie. Mensen vertrekken hier en ik heb geen gezelligheid om me heen. Het is niet dat ik mezelf niet gezelschap weet te houden. Ik mis langdurig gelijkwaardige, nauwe banden in mijn bestaan.

Er is een groot contrast tussen eenzaam zijn vanwege de behoefte aan gezelligheid en contact, of eenzaam zijn omdat je nooit op jezelf kunt zijn en niet zelf beslissingen durft te nemen. De laatste categorie mensen is bang voor autonomie en heeft zwak besef van een eigen identiteit. Ik heb studiegenoten en collega's gehad die zo waren en ik werd er helemaal gestoord van. Ze wilden zich vastklampen; samen naar de universiteit of naar het werk, samen op de bus, samen op de trein, samen naar een niet-verplicht college, samen pauzeren, hetzelfde eten, samen terugreizen, samen naar besprekingen. Zo'n definitie van vriendschap is verstikkend. Als ik daarin mee zou gaan, dan zou ik waarschijnlijk altijd iemand om me heen hebben omdat simpelweg iedere stap gevolgd wordt door de ander. Dat is niet mijn definitie van gelijkwaardig contact. En ook niet de manier om eenzaamheid weg te nemen.

De realiteit is dat het een levenslange opgave is en dat sommigen voor altijd eenzaam zullen blijven.
En dat hoeft echt niet te wijten te zijn aan "iets" dat met een eenzame persoon "mis" is. Mensen die graag beweren dat je nooit alleen hoeft te zijn en dat er wel iets met je aan de hand is als je langdurig eenzaam bent, zijn wandelende clichés die bitterheid projecteren. Meestal zijn zulke mensen ook stompzinnig van geest. Bovendien heeft niemand er iets aan.

De dood en heldervoelendheid

De belangrijkste reden dat ik niet met de meeste mensen over de dood van een naaste of rouw kan praten, is dat de meeste mensen die ik ontmoet, niet begrijpen wat heldervoelenden over het leven en de dood weten.

Ik ervaar alles anders dan "gewone" mensen. Heldervoelendheid en helderziendheid hebben niets te maken met wat anderen spiritualiteit noemen. Met spiritualiteit bedoelen mensen dat ze aan rituelen hechten en "geloven" dat er "iets moet zijn".

Dat is helderziendheid totáál niet. Ik heb de eigenschap geërfd van mijn moeder. Het houdt in dat ik scherp aanvoel wat gaat gebeuren, of dat ik van mensen voel wat zij op dat moment voelen, zonder er iets over te hebben gezegd. Ik kan ook heel veel niet bespreken. 

Mijn moeder wist al heel lang geleden (nog voor ze de eerste keer de diagnose-kanker kreeg) dat de periode van haar dood vaststond. Ze probeerde zichzelf en ons allebei af en toe wijs te maken dat ze niet in de toekomst kon kijken, maar ze had de dood van andere mensen al zo exact aan zien komen, dat ze ook wist dat het tegen beter weten in was. Het is niet de meest accurate beschrijving, maar heldervoelendheid geeft een groot anticipatievermogen doordat ontastbare signalen binnenkomen. Mijn moeder heeft bijvoorbeeld details opgepikt van een moord die buiten onze regio plaats zou vinden en gewaarschuwd. De politie deed er niets mee, omdat informatie over het kenteken alleen van "getuigen die het misdrijf direct hebben gezien" mocht komen. 

De dood is niet het ergst. Als het geen ongeluk is en er geen familieleden met wroeging om de persoon heen zitten, dan is de dood pijnloos en zacht. Alles eromheen is traumatisch en dat komt uitsluitend door de keiharde, onmenselijke bejegening in de ziekenhuizen en zorg doordat managers belust zijn op het najagen van protocollen en beleidsambities.

Voor mij als naaste is het heel traumatisch geweest om mee te maken dat het ambulancepersoneel mijn moeder op de dag van haar verlamming heeft laten barsten. We konden al niet meer verder, ik moest haar tillen en ondersteunen tot ze niet eens meer overeind kon en dan komt een verpleger zeggen "dat het allemaal niet zo erg is". Het tweede traumatische is dat een manager van het Erasmus MC me op straat zette met een hartritmestoornis, omdat ze vond dat ik me wel kon redden. Ik kwam geen stap vooruit. Sinds november kon ik niet functioneren omdat ik een heftige episode had van mijn (aangeboren) hartritmestoornis.

Ook traumatiserend was dat mijn moeder alleen ver buiten onze regio in een palliatieve unit terecht kon en ik iedere keer drie kwartier met al haar noodzakelijke spullen moest lopen om bij de bus te komen. We hadden geen wasserette op de unit, dus ik moest steeds heen en weer naar huis om de was te doen en snel weer terug. Ik had er nachtmerries van dat ik onderweg niet meer verder zou kunnen. Dat was reeël met mijn cardiologische aandoening. Het viel ook niet mee om met een ritmestoornis met al die spullen te lopen. Er was niemand van onze "vrienden" die wilde helpen. Ze boden het aan en zegden dan af als ik ze belde, met een of andere kulsmoes.

Ik denk niet dat iemand me dit nadoet. Het was onvoorstelbaar zwaar om alles alleen te moeten doen. Ik vond het niet erg voor mezelf, absoluut niet; ik riskeerde iedere keer dat ik niet op tijd bij haar kon zijn.

Het was een verknipte wereld. Ik moest steeds op weg naar huis voor die kloterige bijzaken als de post en de was, terwijl zij daar lag en niet eens meer kon bellen om alarm te slaan. Het was afschuwelijk. 

Ik kon en kan de mensen niet verdragen die "komt goed" roepen, of zoiets doms als "Alles gebeurt met een reden" en "Het kan vanaf nu alleen maar beter worden". Dat zeg je niet tegen mensen die geen naasten meer hebben. 

Ik praat met andere mensen niet over verlies, omdat het vocabulaire van de meeste mensen anders is. Ik kan een ander niet uitleggen wat ik weet. "Mis je haar niet?!" dekt de lading niet. Er is zoveel meer wat ik voel, waarbij taal tekortschiet. Ik voel bovendien atmosferen en pik signalen op die door anderen niet worden opgemerkt. Dat is geen spiritueel gezever of geloven in iets. Ik kan en wil het niet uitleggen, ik weiger alles met woorden te bevuilen. 

Ik zeg daarom "Laten we het er niet over hebben". Dat is niet omdat het te gevoelig ligt, maar omdat een heldervoelende toch veel verschijnselen niet uit kan leggen aan een niet-heldervoelende. Ik merk alleen af en toe dat mensen schrikken als ik ter sprake breng wat zíj voelen, of over een persoonlijk dilemma begin waar ze nooit iemand over hebben verteld.

In het leven van mensen zonder naasten is alles bijzaak. Wat anderen vinden, wat anderen over elkaar zeggen, de ondergeschikte ambities die mensen hebben in het leven. De gesprekken over de camping, de achterburen, hoe anderen eruitzien, wat anderen voor smaak hebben, dat Piet papadag heeft; het was voor mij jaren geleden al allemaal irrelevant en is alleen maar irrelevanter geworden. Ik houd me nu resoluut afzijdig als mensen het over zulke wissewasjes hebben. Dat maakt mij niet intolerant na de dood van mijn naaste; ik ga me niet langer vrijwillig zitten ergeren aan gesprekken over huishoudelijke taferelen. 

Alleen-zijn / De dynamiek van samenzijn

Voor mij heeft het niet veel zin gehad dat ik omringd was met mensen die me vertelden dat ze het heerlijk vonden om alleen te zijn. Uiteraard is het gezelschap van mensen met wie je absoluut voeling noch raakvlakken hebt even eenzaam als ongewenst solitair zijn. Toch vind ik dat mensen die alleen-zijn verheerlijken en bijna neerkijken op mensen die gezelschap willen, een te beperkt perspectief hebben.

Dar ik niet geniet van alleen-zijn betekent niet dat ik mijn eigen gezelschap niet kan verdragen of geen rijk geestelijk leven zou hebben.

Behoefte aan gezelschap omschrijven als een drang om niet alleen te hoeven zijn, miskent een normale behoefte.

Wat gezelschap wél betekent, is voor mij heel duidelijk: de behoefte aan interactie met anderen, het ontstaan en beïnvloeden van dynamiek, grappen delen, plezier delen, zelfs ruziën hóórt allemaal bij de aard van de mens. De dynamiek van gezelschap en gedeelde humor is niet wat solitair zijn kan bieden. De ontwikkeling in het leven komt ook door ervaringen die we met anderen delen. Dat krijg je niet als iedereen gezelschap afdoet als "Ik heb niemand nodig". Ik zie dat die gedachte op dit moment erg populair is onder jongeren en het is een toxische opvatting, omdat de intentie is om mensen die graag gezelschap hebben, als "behoeftig" neer te zetten.

Het geldt voor de meeste mensen niet dat een leven alleen zaligmakend is. Ik zeg zeker niet dat het zin heeft om dan maar met iedereen om te gaan; integendeel, je moet elkaar wel aanvoelen, anders wordt het nog niks. 

Strafrechtelijk bewijs: een inleiding op het negatief-wettelijk bewijs(middelen)stelsel, verklaringen-de auditu en het horen van getuigen ter terechtzitting

Door: mr. Mercedes Bouter

Noot vooraf: de eerste versie van dit bericht heb ik gepubliceerd in 2015. Dit is de geheel herziene versie, bewerkt op grond van de nieuwste uitgave van J.F. Nijboer, "Strafrechtelijk bewijs", 7e druk (2017).

Overzicht
1.1 Inleiding: bewijzen als activiteit
1.2 "Buiten redelijke twijfel"
1.3 De vrije selectie en waardering van het bewijsmateriaal en de motivering
1.4 Objectieve zijde van de rechterlijke overtuiging: de navolgbare bewijsredenering
1.5 Wettige bewijsmiddelen en niet in de wet opgesomde bewijsstukken
1.6 Onmiddellijkheidsbeginsel
1.7 Bewijsminimum en vormfouten
1.8 Kennelijk leugenachtige verklaring van de verdachte
1.9 Steunbewijs en unus testis tegenover bewijsminima (ten opzichte van de tenlastelegging als geheel)
1.10 Niet aan de bewijsminima onderworpen middelen
2    Het gesloten negatief-wettelijk bewijsstelsel
2.1 Negatief-wettelijk ten opzichte van positief-wettelijk
2.2 Bewijsmiddel in relatie tot bewijsgrond
2.3 Nietigheid onderzoek ter terechtzitting en onwettigheid bewijsmiddel
2.4 Motivering gebruik bewijsmiddelen?
2.5 De auditu-verklaringen: toelaatbaar?
3    Fair hearing (art. 6 EVRM) en het niet-ondervragen van getuigen ter terechtzitting: toonaangevende zaken: Al-Khawaja, Tahery en Schatschaschwili


1.1 Inleiding: bewijzen als activiteit
In strafzaken staat de materiële waarheidsvinding voorop: onderzocht dient te worden, wat is voorgevallen in een zaak. Dit gebeurt op de grondslag van de tenlastelegging; de tenlastelegging is het probandum, het object van de strafzaak. De Officier heeft de bewijsaandraagplicht, de rechter is belast met het bewijzen als activiteit. Hoewel de rechter zich niet kan mengen in de grondslag van het van de tenlastelegging, heeft deze wél de taak om de juiste delictkwalificatie/delictomschrijving toe te passen.

1.2 "Buiten redelijke twijfel"
De rechter dient te bewijzen dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan. Hierin is absolute overtuiging niet vereist; het dient buiten redelijke twijfel te staan dat de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan ("Beyond reasonable doubt"). De gebondenheid aan de tenlastelegging impliceert dat vrijspraak dient te worden uitgesproken als aan een bestanddeel niet is voldaan (bijvoorbeeld het "oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening" in de delictsomschrijving van diefstal; vergelijk "culpa" in "dood door schuld").

1.3 De vrije selectie en waardering van het bewijsmateriaal en motivering
Hierbij verdient direct opmerking dat de rechter vrij is in de selectie en waardering van het bewijsmateriaal. Dit brengt mee dat de feitenrechter niet gehouden is om de selectie en waardering (bewijskracht) in het schriftelijk vonnis te motiveren. Wettelijk wordt ook niet van de rechter verlangd te motiveren waarom bepaalde verklaringen wel of niet betrouwbaar worden geacht en dat heeft te maken met de inquisitoire rol van de strafrechter; de strafrechter heeft een vergaande opdracht en daarmee de vrijheid om het onderzoek naar de betrouwbaarheid van bewijsmiddelen uit te voeren. Vanuit zijn rol wordt verwacht dat dit oordeel door zorgvuldige afweging plaatsvindt. Een uitzondering op het ontbreken van de plicht om de waardering van bewijs te motiveren, kan worden gemaakt als de verdachte een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt aanvoert ten aanzien van de betrouwbaarheid van het bewijs.

Dat de feitenrechter aan bewijsmateriaal nooit enige of bepaalde bewijswaarde behoeft toe te kennen, wordt uitgedrukt in de rechtsregel "..dat in cassatie niet kan worden onderzocht of de feitenrechter die een verdachte op grond van zijn feitelijke waardering van het bewijsmateriaal heeft vrijgesproken, terecht tot dat oordeel is gekomen. Dat de beslissing inzake de selectie en waardering geen motivering behoeft, kan in cassatie niet worden bestreden" (HR 29 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2842).

Bij eigen waarneming dient de rechter echter wél het waargenomene in het vonnis te beschrijven. Dit in lijn met de plicht om aan te geven wat uit de bewijsmiddelen blijkt, voor zover deze middelen de tenlastelegging bewijzen. Logisch: of een bewijsmiddel redengevend is, dient te kunnen worden gevolgd.

1.4 Objectieve zijde rechterlijke overtuiging: de navolgbare bewijsredenering
De objectieve zijde van de rechterlijke overtuiging houdt in dat op grond van de inhoud van bewijsmiddelen een navolgbare bewijsredenering bestaat, die buiten redelijke twijfel stelt dat de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan (n.b. dat is geen plicht om de selectie en waardering van het bewijs te motiveren!). Het belangrijkste criterium is dat het drieluik "rechtmatig verkregen-betrouwbaar-redengevend voor het tenlastegelegde" is gedekt.

1.5 Wettige bewijsmiddelen en niet in de wet opgesomde bewijsstukken
De bewijsmiddelen zijn limitatief opgesomd in art. 339 Sv. Als bewijsmateriaal kunnen de stukken die niet als wettig bewijsmiddel zijn vastgelegd, tijdens het voorbereidend onderzoek en het onderzoek ter terechtzitting (ott) worden gebruikt voor de rechterlijke overtuiging. In het verouderde artikel 339 van Strafvordering wordt geen rekening gehouden met beeldmateriaal in de vorm van bijvoorbeeld videobeelden en foto's. Deze hiaat wordt wel gedekt door beelden als bewijsmateriaal op het onderzoek ter terechtzitting te tonen ("eigen waarneming rechter", art. 340 Sv), te bespreken en schriftelijk vast te leggen en door een proces-verbaal van bevindingen op te maken (dit in lijn met art. 301 lid 4 Sv). Als een processtuk niet ter zitting is besproken, hoeft dit de verdediging niet te schaden, mits het stuk in het procesdossier zit en de verdachte hiervan kennis heeft kunnen nemen.

1.6 Onmiddellijkheidsbeginsel
Het onmiddellijkheidsbeginsel houdt in dat de rechter tijdens het onderzoek ter terechtzitting, het horen van getuigen, de verdachte en deskundigen op tegenspraak toepast en alle bewijsmiddelen tijdens dit onderzoek bespreekt. Daar staat tegenover dat de verklaring de auditu is toegelaten, veelal in de vorm van het proces-verbaal.

1.7 Bewijsminimum en vormfouten
Soms brengen vormfouten het bewijsminimum in gevaar. Een bewijsmiddel met procedurele mankementen, zoals een proces-verbaal dat niet is ondertekend, voldoet niet aan de omschrijving van "wettelijk bewijsmiddel" als bedoeld in art. 344 Sv. Het kan wel worden gebracht onder "ander geschrift" en heeft dan alleen gelding in combinatie met andere bewijsmiddelen.
Sinds Salduz dient de verdachte te worden gewezen op het recht op bijstand voorafgaand aan het verhoor. Als dit niet wordt gemeld, hoeft dit de wettigheid van het bewijsmiddel niet aan te tasten. Het proces-verbaal van verhoor van de verdachte bij de politie wordt via art. 341 lid 2 Sv meewerken als bewijsmateriaal, maar let op: "enig wettig bewijsmiddel" dient blijk te geven van de verdenking. 

1.8 Kennelijk leugenachtige verklaring van de verdachte
De kennelijk leugenachtige verklaring van de verdachte is een genuanceerd bewijsmiddel. De leugenachtige verklaring wordt niet gebruikt als redengevend bewijs dat het tenlastegelegde feit is begaan. Tijdens het onderzoek ter terechtzitting kunnen de verklaringen van verdachte worden beoordeeld op verenigbaarheid met eerder gedane verklaringen en houdbaarheid van de verklaringen (bijvoorbeeld met de chronologie van feiten die zijn vastgelegd in verslagen, meldingen en op beelden). Het oordeel over de leugenachtigheid dient steun te vinden in andere bewijsmiddelen (HR 13 maart 1996, ECLI:NL:HR:1996:ZD0413).

Een bewezenverklaring mag niet slechts op de verklaringen van getuigen worden gebaseerd (342 Sv) en ook niet op getuigenverklaringen die de inhoud van een andere getuigenverklaring herhalen ("..ik heb hem horen zeggen dat hij heeft gezien dat...").
Merk op dat de getuigenverklaring in art. 342 Sv betrekking heeft op de verklaring tijdens het onderzoek ter terechtzitting. Is de getuigenverklaring gedaan tijdens het politie-onderzoek, dan gaat het om een schriftelijk bescheid in de vorm van een proces-verbaal als bedoeld in art. 344 lid 1 onder 2 Sv.

1.9 Steunbewijs en unus testis tegenover bewijsminima (ten opzichte van de tenlastelegging als geheel!)
De bewijsminima hebben alleen betrekking op de tenlastelegging als geheel. Niet elk (afzonderlijk) bestanddeel van de tenlastelegging dient door twee bewijsmiddelen te worden bevestigd.

De verklaring van een getuige kan worden gebezigd als de verklaringen voldoende steun vinden in ander bewijsmateriaal, waarbij de tenlastelegging als geheel wordt bestreken. Toch hoeft de unus testis (één getuige is géén getuige) niet te worden geschonden bij gebreke van andere bewijsmiddelen; via de rechterlijke overtuiging kan een enkele getuigenverklaring meewerken als de verklaring voldoende concreet en betrouwbaar worden geacht in samenhang met de overige feiten van een zaak (de door de getuige gereleveerde feiten zijn in lijn met overige omstandigheden).

De toepassing van unus testis in de rechtspraak kan altijd rekenen op discussie; de Hoge Raad lijkt niet de opvatting te zijn toegedaan dat dit beginsel wordt geschonden als het daderschap wordt aangenomen op (slechts) de verklaring van één getuige (HR 6 maart 2012, ECLI:NL:HR:2012:BT6458). In de legistische opvatting van art. 342 lid 2 Sv wordt het unus testis-beginsel weliswaar geschonden, maar de belangrijkste bestanddelen van de bewezenverklaring mógen op één getuigenverklaring worden gebaseerd.

De verenigbaarheid van de getuigenverklaring met het steunbewijs, dient wél te worden gemotiveerd.

Steunbewijs kan dienen voor de beoordeling van de betrouwbaarheid van het aanwezige bewijsmateriaal, maar waar de getuige die zich in gezelschap bevond van verdachte overleg heeft kunnen plegen over het opmaken van een relaas, valt de betrouwbaarheid te betwijfelen. Getuigen kunnen ook met elkaar afspreken om een bepaalde verklaring af te leggen. Ook slachtofferverklaringen worden in de vorm van een proces-verbaal van een getuigenverklaring gegoten en geven om die reden mogelijk niet een objectief beeld van het delict weer.
De kwantiteit en kwaliteit van het steunbewijs kunnen dienen om een verzoek tot nader onderzoek door verdachte gemotiveerd af te wijzen. Steunbewijs kan gelding toekennen aan "andere geschriften", de exceptie in art. 344 lid 1 onder 5 Sv. Voorts heeft steunbewijs betekenis als een getuige niet door de verdediging kan worden ondervraagd.

1.10 Niet aan de bewijsminima onderworpen middelen
De verklaring van de deskundige (art. 343 Sv) en het proces-verbaal van de opsporingsambtenaar (art. 344 lid 2 Sv) zijn niet onderworpen aan bewijsminima. De rechter kan zich bij de vraag of de verdachte het tenlastegelegde heeft gepleegd, zelfs verlaten op het pv van de opsporingsambtenaar. Voor zover de deskundige niet tijdens het onderzoek ter terechtzitting heeft verklaard, gelden zijn stukken als schriftelijke bescheiden in de zin van art. 344 lid 1 onder 4 Sv.

2. Het gesloten negatief-wettelijk bewijsstelsel
Nederland kent het negatief-wettelijk bewijsstelsel. Er is een gesloten stelsel van bewijsmiddelen, als vermeld in art. 339 lid 1 Sv. Er dient voldaan te zijn aan het bewijsminimum. Wanneer er voldaan is aan het bewijsminimum, wordt onder meer bepaald aan de hand van de negatieve formulering die in de wettelijke regeling van het bewijsmiddel is opgenomen. Zie bijvoorbeeld art. 341 lid 4 Sv en 342 lid 2 Sv.

2.1 Negatief-wettelijk ten opzichte van positief-wettelijk
De term "negatief-wettelijk" betekent dat de rechter bij een gebrek aan wettige bewijsmiddelen (tevens wanneer in bepaalde gevallen niet aan het wettelijk bewijsminimum is voldaan, bijvoorbeeld als er alleen een verklaring van een slachtoffer is) vrij zal moeten spreken, ook al is deze overtuigd dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan. Zou het een positief-wettelijk stelsel zijn, dan dwingt de aanwezigheid van voldoende wettig en overtuigend bewijs de rechter ertoe om tot een bewezenverklaring te komen, ook als de rechter deze overtuiging niet heeft. Negatief-wettelijk houdt ook in dat de rechter bewijsmiddelen uitsluit die hij onbetrouwbaar acht.
 
De rechter heeft slechts de mogelijkheid om te veroordelen bij wettig en overtuigend bewijs; art. 338 bepaalt:
"Het bewijs dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, kan door den rechter slechts worden aangenomen, indien hij daarvan uit het onderzoek op de terechtzitting door den inhoud van de wettige bewijsmiddelen de overtuiging heeft bekomen."

De criteria die hieruit voortvloeien, zijn:
a. het bewijsrecht wordt toegepast op de eerste materiële vraag (zie de verwijzing naar art. 350 Sv);
b. de rechtbank beraadslaagt op de grondslag van de tenlastelegging;
c. de beslissing dat de verdachte het feit heeft begaan, steunt op de inhoud der bewijsmiddelen (eis van redengevendheid, art. 359 lid 3 Sv);
d. de overtuiging is bekomen op grond der wettige bewijsmiddelen (art. 339 Sv);
e. de overtuiging is bekomen uit het onderzoek op de terechtzitting;
f. bij minimale gerede twijfel dient de rechter de verdachte vrij te spreken, in overeenstemming met het in dubio pro reo-beginsel;
g. de bewijsmiddelen zijn toereikend: uit de bewijsmiddelen blijkt dat de verdachte het delict heeft begaan.

De limitatieve bewijsmiddelen zijn (art. 339 Sv):

1. Eigen waarneming rechter;
2. Verklaringen van de verdachte;
3. Verklaringen van een getuige;
4. Verklaringen van een deskundige;
5. Schriftelijke bescheiden.

2.2 Bewijsmiddel in relatie tot bewijsgrond
Is er wel een onderscheid te maken tussen het bewijsmiddel en bewijsgrond, zijnde "het redengevende feit"? Het reeds genoemde art. 359 lid 3 Sv, dat over de redengevende feiten spreekt, bepaalt dat de bewezenverklaring dient te steunen op de inhoud van het bewijsmiddel. De in het vonnis op te nemen bewijsmiddelen dienen de reden(en) te geven voor een bewezenverklaring. Ratio achter de bepaling dat de inhoud van het wettig bewijsmiddel aan de eis van redengevendheid voldoet, is de betrouwbaarheid van het bewijs te verzekeren.

2.3 Nietigheid onderzoek ter terechtzitting en onwettigheid bewijsmiddel
Enkele stelregels die uit de strafrechtelijke jurisprudentie kunnen worden afgeleid, zijn:
1. schending van formaliteiten op het onderzoek ter terechtzitting, raakt de wettigheid van het bewijsmiddel niet;
2. onwettigheid van het bewijsmiddel heeft consequenties voor het bezigen van het middel voor het bewijs;
3. schending van de formele procedures van het onderzoek ter terechtzitting, leidt tot cassatie. Daarbij kan niet iedere schending tot nietigheid van de uitspraak leiden;
4. vormverzuim bij de bewijsverkrijging kan leiden tot, art. 359a Sv:
a. mitigering van de strafoplegging;
b. uitsluiting van bewijs;
c. niet-ontvankelijkheid van het OM.

Voor de wettigheid van het bewijsmiddel is in beginsel slechts bepalend, of het bewijsmiddel voldoet aan de van toepassing zijnde wettelijke bepaling. Schending van een vormvoorschrift raakt de wettigheid van het bewijsmiddel in die zin niet. Wordt een onwettig bewijsmiddel gebezigd, dan leidt dit tot nietigheid; schending van vormvoorschriften tijdens het onderzoek ter terechtzitting kan leiden tot vernietiging van het vonnis. Daarbij geldt weer: schending van vormvoorschriften in het vooronderzoek raakt het onderzoek ter terechtzitting niet, zie art. 256 lid 2 Sv.

2.4 Motivering gebruik bewijsmiddelen?
Van de inhoud van het dossier moet melding worden gemaakt, op straffe van art. 301 lid 4 Sv. De rechter komt de vrijheid toe om processtukken te selecteren naar gelang de relevantie voor de materiële vragen, mits er geen sprake is van denaturering: aan de processtukken dient niet een geheel andere betekenis te worden toegekend. Van denaturering is tevens sprake als de grondslag van de tenlastelegging wordt verlaten; dit is een ontoelaatbare consequentie. Zoals gezegd, ziet de rechter wel toe op de juiste rubricering van de strafbepaling. De noodzaak tot rubricering kan aan de orde zijn bij voortgezette handeling of eendaadse samenloop, of bij de uitleg van een APV (zie bijvoorbeeld Gerechtshof Den Haag, 19 december 2019, ECLI:NL:GHDHA:2019:3293).

Voor de motivering van het gebezigde bewijs zijn voornamelijk art. 359 lid 2 en lid 3 Sv van belang. In het vonnis worden de redengevende bewijsmiddelen vermeld. Deze bewijsmotivering ziet op het bezigen van wettige bewijsmiddelen.

2.5 De auditu-verklaringen: toelaatbaar?
De wettige getuigenverklaring in de zin van art. 339 lid 1 onder 3 Sv is de verklaring die tijdens het onderzoek ter terechtzitting ex. art. 342 lid 1 Sv is afgelegd. De verklaring de auditu ("van horen zeggen") is omstreden. In hoeverre kan immers worden gezegd dat de getuige de door hem medegedeelde feiten en omstandigheden zelf heeft waargenomen of ondervonden?

Een verklaring de auditu is een wettig bewijsmiddel omdat het proces-verbaal van een bij de opsporingsambtenaar afgelegde verklaring, onder art. 339 lid 1 onder 5 Sv wordt begrepen. Dat de niet ter terechtzitting afgelegde getuigenverklaring géén getuigenverklaring is in de zin van art. 342 lid 1 Sv, wordt dan ook "geheeld" via art. 339 en 344 lid 1 Sv. De wettigheid van het bewijsmiddel staat dan ook niet ter discussie. Het gaat erom of het bewijsmiddel redengevend mag zijn. Naar analogie van de verklaring van de gedachte de auditu als bedoeld in art. 341 lid 2 Sv, wordt de getuigenverklaring de auditu in de literatuur wel als redengevend beschouwd.

Het risico op sturing of het doorgeven van een vervormde boodschap is groot bij de auditu-verklaringen. Sinds de klassiekers HR 20 december 1926, NJ 1927 "Getuigenis van hooren zeggen" (risico op meineed) en HR 20 december 1955, NJ 1956, 202 is de stelregel dan ook dat gissingen, eigen conclusies en vermoedens niet voor het bewijs mogen worden gebezigd. Als een de auditu-verklaring als redengevend bewijs wordt gebezigd, dan dienen er waarborgen te worden toegepast om de betrouwbaarheid van het bewijs te vergroten.

3. Fair hearing (art. 6 EVRM) en het niet-ondervragen van getuigen ter terechtzitting: toonaangevende zaken: Al-Khawaja, Tahery en Schatschaschwili
In het licht van het recht op fair hearing uit art. 6 EVRM, is het de vraag in hoeverre het toelaatbaar is, dat een verdachte de getuige niet ter terechtzitting kan ondervragen (á charge, art. 6 lid 3 sub d EVRM).

Zie de criteria voor het bezigen van de auditu-verklaringen EHRM 15 december 2011, nr. 26766/05 en 22228/06, Al-Khawaja & Tahery vs. UK:
1. De getuige kan slechts met een legitieme reden afwezig zijn ter zitting;
2. Een veroordeling die uitsluitend of in overwegende mate ("solely or to a decisive extent") is gebaseerd op de verklaring van de afwezige getuige, wordt algemeen aangemerkt als strijdig met art. 6 EVRM;
3. Als voorgaande vragen positief beantwoord moeten worden, dan is het de vraag of er voldoende "counterbalancing" factoren zijn om de handicap in de verdediging, ontstaan door het ontbreken van de mogelijkheid tot uitoefening van het recht uit art. 6 lid 3 sub d EVRM, te compenseren.

De verklaringen de auditu in de zaak-Al-Khawaja werden ter terechtzitting afgelegd en vergeleken met de voor de opsporingsambtenaren afgelegde verklaring van het slachtoffer. Tevens kan vergelijking met daderinformatie leiden tot het oordeel dat de verklaring de auditu als ondersteunend bewijs mag worden gebezigd (al naar gelang het steunbewijs betrouwbaar kan worden geacht, is het gebruik van verklaring de auditu, behoudens de feiten en omstandigheden, toelaatbaar).

In Schatschaschwili vs. Germany, Grand Chamber case, application 9151/10, worden de drie criteria, de "Al-Khawaja" principles, nog eens verhelderd door een integrale herhaling. Klager is niet in de gelegenheid geweest om de getuigen indirect of tijdens het vooronderzoek te horen. De autoriteiten hebben het risico genomen dat raadsman noch verdachte op enig moment de getuigen zou kunnen ondervragen. In de zaak-Schatschaschwili wordt geconcludeerd tot een schending van art. 6 lid 1 jo. lid 3 sub d EVRM.

Naar Nederlands recht wordt beoordeeld of er een goede reden is om de getuige niet ter terechtzitting door de verdachte te laten ondervragen conform art. 292 lid 3 Sv. De OvJ kan bijvoorbeeld afzien van de oproeping van getuigen in de gevallen, genoemd in art. 264 Sv. Van de oproeping van getuigen na aanvang van het onderzoek ter terechtzitting kan worden afgezien in dezelfde gevallen ex. art. 288 Sv. De bedreigde getuige kan worden gehoord conform art. 226 a Sv. Het horen door de rechter-commissaris vormt een belangrijke waarborg voor de betrouwbaarheid van de niet tijdens het ott afgelegde verklaring. Blijkens art. 344a lid 2 Sv kan de voor de R-C afgelegde verklaring van de bedreigde getuige meewerken tot het bewijs dat de verdachte het delict heeft begaan.

Daarentegen is het meewerken tot het bewijs van de verklaring van de anonieme getuige per definitie uitgesloten, zie art. 344a lid 1 Sv. 

Zie ook:
J.F. Nijboer, Strafrechtelijk bewijs, 7e druk;
F.A.J. Koopmans, Het beslissingsmodel van 348/350 Sv, 14e druk;
C. Kelk, Materieel Strafrecht, 8ste druk;
J. de Hullu, Materieel Strafrecht, 9e druk

Giftedness and myths- my personal point of view

#1 Gifted people like to show off their abilities, as if they feel special
The biggest myth on giftedness is that gifted people like to show off their abilities. Most gifted people are not even aware that they fit the characteristics of being gifted! 

To address other profound myths: giftedness is not one dimensional: it is not solely about cognitive performance. Tell-tale signs are often the early development of vocal communication skills, problem-solving tendencies, being "handy" and showing refined motor skills, along with quick wit and an extensive vocabulary. Adults may report that a gifted child seems to be "eagle-eyed" and has a high awareness of the world around them. 

#2 Gifted children and adults are socially and emotionally less developed compared to their cognitive abilities
Gifted children and adults are not socially awkward or emotionally less developed either. There is no such thing as "Being socially-emotionally behind because cognitive skills are so advanced". Communication errors with peers (either children and adults) arise when the differences in vocabulary, speed of processing information and memory are too big. Among grades of giftedness (gifted, profoundly gifted and genius), individual differences are as great as they are between the non-gifted and gifted. 

#3 Gifted people have an introverted focus and prefer solitude & quiet environments
With differences between non-gifted ("normal" people do exist! The majority of people don't have either high or low intelligence, but average intelligence), gifted children will oftentimes have to resort to solitude or introverted behavior when they don't have an innate introverted focus. While remaining quiet is mostly against the gifted individual's nature, their quick adaptive reasoning and quick communication style can leave them misunderstood by non-gifted peers. They either need to "slow down" or present themselves as moderately intelligent to be understood, or they get lonely being in the company of peers.

The prevalent factor in social experiences from gifted people is that they often do not share the same topics of interest and points of view with moderately intelligent peers. It is not so much about suffering from an "Alien Syndrome", but lacking continuity in conversation with people who don't understand the leaps that gifted people make and the matters that make them enthusiastic. Foremost, an equal kind of energy is missing.

#4 Gifted adults are underachievers because they have never developed perseverance and learning strategies/gifted students need to learn how to learn
This myths fails to understand that a hallmark of giftedness is a high capability to internalize new skills or to adapt to environmental changes. New knowledge will also be memorized without repetition. "Learning how to learn" applies to non-gifted people, who may need to repeat new knowledge. 

It is not true that gifted students have a hard time processing new knowledge in college. They may feel bored when college is not particularly challenging and therefore feel discouraged to read the literature and attend classes. In college, classes are also by default designed for students of average intelligence who need to internalize the literature in a certain order. Only a small amount of literature has to be read to prepare for class, whereas a gifted student has already finished the literature required for one semester.

#5 Giftedness shares similarities with autism (ASS)
Contrary to popular belief, gifted people do not share similarities with autistic people (ASS). Gifted people are extremely able to sense social cues and expectations, but often deliberately choose not to adapt to social conventions whenever those are deemed pointless. Gifted people are clear in communicating their needs. To gifted people, there is no confusion when it comes to understanding pronouns and sarcasm. Gifted people do understand why people use clichéd language everyday, but choose not to apply cliché themselves.

It is true that gifted children and even adults may be sensitive to sound, taste, view, scents and other sensory input. A child may, for example, become sensitive to the sound of a vehicle racing by. This is not a kind of "irrational fear"; gifted children often have an absolute pitch, enabling them to hear every sound produced. Gifted children and adults may seek to stimulate their ability to sense and appreciate fine tastes, scents and certain textures. A profound love for a certain dish or fabric is not due intolerance, whereas neurodivergent people may not be able to carry out their daily routine when being confronted with certain tastes or fabrics. 

Fears in gifted children may arise from their strong associative memory. Phrases and sounds can be frightening not because of their pitch, but because of a negative association attached to it. These fears are rooted in the anticipation of an emotional memory to re-occur.

#6 Gifted people are prone to perfectionism, they have high expectations and are their own worst enemy
Another myth that is hard to repel, is the view of gifted people being prone to perfectionism, having fear of failure and "having high expectations from themselves and others". 

#7 Gifted people are prone to depression and other types of mental burden
The last major myth is that giftedness is inherently linked to depression and mental burden. On the contrary, being gifted offers such flexibility in adapting to hardship that mental damage does not occur. Whilst initially being highly emotional, their innate drive to try their hands on anything to resolve problems will offer new avenues. Giftedness thus has protective properties. This is not because of experience, but extensive network refinery in the brain.

There has long been a negative bias towards giftedness and depression. This stems from unproven assumptions made by psychologists. An explanation is that these psychologists report anecdotal evidence from patients who may or may not fit the criteria for giftedness and depression. Gifted people who consult a psychologist may experience mental issues not inherently linked to their cognitive abilities. This does not amount to an overpresentation of the gifted with mental health issues. Also, gifted people presenting with existential questions may be misdiagnosed as individuals with anxiety or depressive disorders.

A 2023 study has set the record straight: there is no evidence to support the idea presumption that intellectually gifted people are prone to the development of mental health problems (High Cognitive Ability and Mental Health: Findings from a Large Community Sample of Adolescents, Journal of Intelligence 2023 Febl 11(2)).

Gifted people need the right amount of stimulation and contact with likeminded peers to develop themselves
All is not to say that being gifted equals being superior. Most gifted people don't view themselves as superior. The noun "gifted" is not even apt. Giftedness is just another way of quickly processing the world and using adaptive, advanced skills to resolve tasks. Another way to survive. 

But like everyone else, gifted people need to be enabled to use their brain capacity. Whereas many people are prone to burnout and fatigue from information overload, gifted people can easily get a boreout from understimulation. Being bored is not a luxury issue. Gifted people feel deprived, are prone to underachievement and may have a hard time focusing when being confronted with mundane tasks, sloth, repetition and a lack of understanding peers. Asking a gifted individual to slow down and take it easy when performing routine tasks is asking a racer to hit the brakes while accelerating. It is damaging and counterproductive to do so. 

Het gemis...naarmate de tijd vordert, is het alsof het verleden steeds dichterbij komt

Deze dagen voel ik de herinneringen van voor het verlies, alsof ik dichterbij het verleden kom.

Het is alsof ik haar aan kan raken. Hoe het zou zijn om echt eens naast haar te kunnen zitten, haar aan te kijken, als ze haar hoofd tegen mijn hoofd drukt. Ik wil het verleden herschrijven, maar dan met een goede uitslag het ziekenhuis verlaten. Ik verlang ernaar terug om een thuis te hebben. Ik weet hoe het was om het gezellig te hebben, maar dat is sinds 2022 voorgoed voorbij. 

Een naaste is zo belangrijk in een mensenleven. Wij mensen zijn misschien bijna allemaal zelfredzame wezens, maar soms hebben we morele steun, de aanwezigheid en warmte van een naaste nodig. Dat is fundamenteel. Naasten zijn een referentiekader, naasten kennen elkaars bijzonderheden, hebben een eigen gevoel voor humor en delen gevoelens die ze niet met iedereen delen. Soms is het omdat ze elkaars karaktereigenschappen goed kennen en zelfs met elkaar gemeen hebben. Zonder familie/naasten en zonder die speciale band en (h)erkenning, is het leven ontzettend kaal. 

Op sommige momenten heb ik behoefte om iets met haar te delen. Bijna iedere dag, maar soms in het bijzonder. Niets of niemand kan vervangen wat mensen met een sterke band met elkaar delen. 

Het is niet alleen het verlies van een naaste. Het is het verlies van ervaringen die we nog hadden kunnen maken. Het verlies van gelukkige tijden. Het verlies van de generatie voor mij, de schakel met het nabije verleden, alle belevenissen die zij had meegemaakt. 

Ik wil terug

Iedere nacht, als ik in slaap val, verandert mijn omgeving in mijn normale omgeving. Ze zegt 'Ik ben er wel, alleen zien anderen mij niet'. 

Er gaat geen nacht voorbij zonder dat ik droom dat alles weer is als vóór eind 2022. Maar ook overdag ervaar ik dat bepaalde atmosferen me weer terugbrengen. Naarmate ik langer alleen ben, voelt het alsof mijn normale leven steeds korter in het verleden ligt.

Ik heb het nooit aan willen horen dat mensen zeggen 'Het kan vanaf nu alleen maar beter gaan'. Ze zouden die onzin eens tegen zichzelf moeten zeggen als ze de belangrijkste persoon in hun leven kwijt zijn. Er is helemaal niets positief aan verlies van en naaste en alleen achterblijven. Het is niet eens een leven te noemen. 

Mensen geloven dat verlies wordt gevolgd door rouw, acceptatie en het vinden van een nieuwe betekenis. Als je de dood van een naaste niet accepteert, zou het verstoorde rouw zijn. Dat soort pseudopsychologie doet geen recht aan de werkelijkheid. 

Mijn naaste was niet klaar met leven. Ze wilde helemaal niet dood. Aangezien haar dood niet uit ouderdom is, maar door de pech om getroffen te zijn door een mutatie, is het ook niet een kwestie van het "afsluiten van een mooi leven". 

Het is geen verbittering. Het leven is gewoon helemaal niets aan zonder naaste. Ik houd mezelf niet voor de gek met een toekomst, ik leef bij de dag. Ik heb geen grootse perspectieven en ook niets dat me fascineert. Ik heb het altijd al zinloos gevonden dat mensen zo gericht zijn op hun toekomst. 

Het enige in het leven dat ik belangrijk vond, was kunnen delen met een naaste- en de gezelligheid. Al het andere, zoals bezittingen en dure vakanties, kon me altijd al gestolen worden. 

Wij hadden een gedeeld gevoel voor humor en nog iets anders gemeen: dat we altijd écht voor een ander klaarstaan. Die openheid maakte dat we overal werden ervaren als mensen die je niet hoeft te léren kennen. Die openheid miste ik gelijk toen ik werd geconfronteerd met de realiteit, die zaterdagnacht toen ik na haar dood op straat werd gezet. 

Af en toe ontmoet ik mensen zoals zij. Ze zijn er weinig, maar ze zijn er wel. Misschien niet heel toevallig zijn het mensen met dezelfde etnische achtergrond. 

Alles komt niet altijd goed. Maar val anderen dan niet lastig met tegeltjesgezever en ongevraagd advies

Voor de zoveelste keer ging het gesprek plotseling over families, gezinnen en vakanties.

Ik snap dat mensen elkaar beter willen leren kennen en elkaars achtergronden willen begrijpen, maar ik heb geen trek in deze onderwerpen. Begrijp me goed! Ik vind het prima om over andermans reizen te horen en ben daar ook oprecht in geïnteresseerd. Van mijn beste vriendin en een vriend hoor ik ook graag over de reizen die ze hebben gemaakt. Maar zij voelen niet de plicht om "de wedervraag" te stellen en minder bekenden van me doen dat wel.

Ik heb geen familie, ik heb geen gezin, geen thuis, ik ben een vermogen kwijt geweest omdat ik na de dood van mijn moeder uit ons huis ben gegooid, ik ben in een verschrikkelijke woning in het centrum gedumpt waar ik geen buren meer heb en de overlast iedere nacht tot 05:00 doorgaat, ik heb geen leuk leven en ik wil niet op vakantie omdat ik geen naasten heb. Er zit geen verandering in die situatie en ik ben niet een naïef wezen dat gelooft dat in de toekomst alles ineens anders wordt. Dat is geen optimisme, maar hopeloos wensdenken en dat ligt niet in mijn aard, wensdenken. 

Anderen kunnen mij nergens van overtuigen. Ik geniet niet van het leven zonder mijn naaste. Geen vakantie, geen groepsreis, geen feest kan iets afdoen aan het nare gevoel dat ik nooit meer mijn naaste kan aanraken, niet meer kan delen, geen thuis meer heb. Ik mis de gezelligheid intens- want die was er altijd. Mijn naaste had hetzelfde bioritme, dezelfde humor en iets unieks: dezelfde heldervoelendheid. Dat is iets wat ik niet met een ander deel. Al het andere is slechts tijdelijk. 

Als mensen het over vakanties en gezinnen hebben, houd ik me bewust afzijdig. Mensen die goed zijn in subtiele signalen lezen, begrijpen dat ze niet door horen te zagen. Maar dat doen ze toch als ik er voor de zoveelste keer niet op inga. 

Het is niet dat het te gevoelig ligt; ik vind het niet passend dat mensen doorzagen. Mensen kennen geen etiquette meer! Ik heb geen moeite om over eenzaamheid, de dood en al het onaangename te praten en zou best het bovenstaande kunnen zeggen, maar dan zou de sfeer gelijk beladen zijn. Mensen willen immers dat alles maar leuk en lieflijk is en dat alles goedkomt, want realiteitszin gooit hun hang naar "leuk" overhoop. Denkt iemand dat het goed wordt ontvangen als ik mensen die boven hun bord met boterhammen hangen, eerlijk ga zeggen dat mijn leven kaal is na de dood van mijn meest belangrijke persoon? 

Wat ik vooral niet wil, is dat mensen aankomen met hun tegeltjeswijsheden, medelijden en ongevraagde adviezen. Ik heb in de context van ziekte en verlies een schijthekel aan:

"Komt goed", "Je wordt alleen maar sterker van tegenslag", "Alles gebeurt met een reden", "Je kunt ook dit doen om niet alleen te hoeven zijn", "Heb je dit al geprobeerd?", "Wat niet is kan nog komen", "Je kunt in de toekomst gelukkig worden".

Niemand kan iets met zulke dooddoeners. Mensen met ongevraagd advies volgen hun eigen advies nooit op. Ze willen zelf ook niet naar die onzin luisteren. Deze goedbedoelde opmerkingen kun je ook niet maken tegen intelligente mensen en heldervoelenden. Die ervaren wat andere mensen niet opmerken. Het verschil is dat mensen die vastzitten in en het leven ervaren volgens huis-tuin-en-keukentaferelen, niet veel gemeen hebben met mensen die álles in het leven waarnemen. 

Daar hoort bij dat mensen zoals ik een groot realiteitsbesef hebben en niets hebben met "in de toekomst kan alles beter worden". Ik leef niet in de toekomst. 

Voor mij geldt nog iets anders. Ik ben van een helderziende moeder en oma. Zij wisten wat hun toekomst voor ze betekende. Ze wisten ook al jong dat ze niet oud zouden worden. Het beheerste niet hun dagelijks leven, maar waarnemen van details over een moordzaak of zien aankomen wanneer de dood van kennissen zou plaatsvinden, is iets naars dat je met niemand kunt delen. Ik heb mijn helderziende momenten gehad en ben heldervoelend. 

Voor mij betekent het, dat ik binnen enkele seconden kan aanvoelen hoe de sfeer ergens is en hoe de mensen over elkaar denken. Ik heb nooit koudwatervrees en vind nooit iets spannend; ik kan accuraat invoelen hoe de hiërarchie en patronen zijn binnen groepen.

Ik voel ook de werkelijke emoties van anderen die ze proberen te verbergen, zoals schuldgevoelens, onvrede, twijfel en wroeging. Daar kan ik me doorheen navigeren, maar ik heb geen zin in de spelletjes die ze opwerpen om hun gevoelens te verbergen. 

"Hoe gaat het?"/"Heb je het leuk gehad van het weekend?"

Ik heb een hekel aan "Hoe gaat het"-vragen in de context van een oppervlakkig praatje. Niet omdat ik chitchat schuw- ik ben een geweldig leeghoofd en kan uren over niks praten. De hersenen hebben kennelijk de behoefte om over niksigheden te ventileren. Wat ik wél schuw aan chitchat, is geveinsde interesse.  Geveinsde interesse is een belediging. In mijn land van oorsprong wordt het zelfs als onbeleefd beschouwd om interesse of een glimlach te veinzen- en terecht. 

Oost-Europese directheid

Mijn oorspronkelijke cultuur is er één van directheid: je zegt gewoon in iemands gezicht wat je vindt, maar gaat niet achter de rug om over iemand kletsen. Dat zijn ze in de Nederlandse cultuur van de meeste dorpen en steden niet gewend, die directheid. Anders dan het cliché wil, zeggen veel Nederlanders absoluut niet waar het op staat. Ik heb het er met mijn mede-Oost-Europeanen weleens over. Zij zeggen: 'Veel Nederlanders vinden ons apert en temperamentvol'. 

Ik heb geen leuk verhaal om zo-even bij de koffie-automaat of tijdens het ochtendeten te vertellen. Ik wil er best eerlijk over zijn: mijn leven is nooit meer leuk geweest sinds ik alleen ben achtergebleven.

Zo heb ik ook nooit een leuk weekend. Ik ben alleen, ik geniet er niet van om alleen te zijn, maar er is geen oplossing. Mijn vrienden wonen aan de andere kant van het land. Af en toe bellen we en dan is het gezellig. Ze hebben een gezin waar ze het druk genoeg mee hebben, dus er is niet altijd tijd voor contact. Dat begrijp ik. 

Mijn buren, met wie ik goed kan opschieten, zitten ieder weekend bij familie. Ik geef ze geen ongelijk, wonen in dit centrum is niet leefbaar en niet gezellig. Als ik nog naasten had, zou ik hier geen moment blijven of ook zoveel mogelijk bij familie rondhangen. 

Ik zeg nooit iets uit zelfmedelijden. Maar mensen schijnen het nogal confronterend te vinden dat ik eenzaamheid erken en aanvaard als onderdeel van mijn bestaan. Als ik open praat over mijn leven, gaan mensen al snel van "Hoe gaat het?" naar ongevraagde tips als "Je kunt je ook aansluiten bij een club voor alleenstaanden" of "Heb je al aan een hobby gedacht?"

Het is een beladen term, maar: ik ben hoogbegaafd. Van het hyperactieve, heldervoelende type. Ik heb het tot vorig jaar nooit gezegd, omdat ik het vervelend vind dat mensen willen testen of ik wel hb ben. Mijn medestudenten merkten in het eerste blok van mijn eerste jaar al dat ik een fotografisch geheugen had en ze probeerden me voortdurend op een misser te betrappen. Zelfs mijn cijfers werden in de gaten gehouden. Dat komt door de mythe dat hoogbegaafdheid uitsluitend over excellente cognitieve prestaties gaat. Onderbelicht is wat ik heb: ik voel andere mensen aan, ik hoor en bemerk iedere nuance in de atmosfeer die ze beïnvloeden. 

Ik heb daarom niets aan "zoveel mogelijk mensen ontmoeten". Ik heb meer mensen nodig die bij mijn type aansluiten. Dat betekent niet dat zij ook hoogbegaafd moeten zijn! Het betekent dat ik behoefte heb aan mensen die tegen mijn hyperbeweeglijkheid kunnen en die zelf ook van praten, delen en snel schakelen houden. Aan mensen die van ironie, sarcasme en droge humor houden. Als ik die mensen niet om me heen heb, krijg ik vooral commentaar op wat anderen als "onrust" zien. 

Ik heb het vooral nodig om mensen om me heen te hebben die zich niet van aannames en dooddoeners bedienen. Niet alles in het leven valt te verbeteren- eigenlijk hebben mensen niet de controle over hun levensloop die ze dénken te hebben. 

Ik vind het altijd een verademing als ik mensen spreek die niet gelijk de (simplistische) drang voelen om te fixen. Ik kan botte eerlijkheid en harde, wrange humor waarderen. Maar dat "alles willen fixen" verdraag ik niet. Het is beledigend en kwetsend.

Goed om te weten: ik voel aan wie wel en niet is te vertrouwen. Sinds mijn kindertijd heb ik meerdere mensen ontmaskerd die door anderen als charmant en innemend werden gezien, maar psychopaten bleken te zijn. Hoewel niet iedereen een goede aard heeft, gaat mijn radar niet voortdurend af. Dit zegt dat de meeste mensen geen kwaad in de zin hebben, maar gewoon bezig zijn met hun dagelijks leven. 

Bored out: verveling en traagheid zijn pijnlijk voor mij

Ik wist tot voor kort niet dat het bestond. Ik dacht dat er wéér een nieuw clichéwoord was verzonnen.

Bore-out. 

In een wereld waar iedereen het over overspannenheid/burn-out, stress en overprikkeling heeft, lijkt onderprikkeld raken een zeldzaamheid.

Toch is het fenomeen meer dan een beetje herkenbaar voor mij. Ik ben altijd beweeglijk, druk, spraakzaam (niet breedsprakig!) en vatbaar voor onderprikkeling geweest. Verveling voelt voor mij pijnlijk. Mensen die zeggen "Wacht maar af" en "Heb geduld", begrijpen niet dat alles voor mij toch al te langzaam gaat. Ik kan met alles stappen overslaan en ik heb geen rust nodig zoals anderen. Van traagheid ga ik juist achteruit in mijn functioneren. Ik voel dan een nauwelijks te onderdrukken drang om weg te rennen. 

Ik ben anders dan de meeste mensen die ik ontmoet. Het wordt bijna altijd aan me gevraagd: of ik hoogbegaafd ben. Onlangs vroeg weer iemand het me, ogenschijnlijk willekeurig. Ze merkte op dat ik zo snel was met verbanden leggen. Ja, ik ben hoogbegaafd. Niet van het type-wiskundige, niet van het type-verstrooide uitvinder. Ik ben van het hyperactieve type; ik doe alles tegelijk, sta vroeg op, val laat in slaap, loop dagelijks minstens een uur. Ik ben hyperflexibel, ongeduldig, een heethoofd, maar ik ben wel duidelijk en krijg werk gedaan. 

Mijn positie is ook niet met die van anderen te vergelijken. Ik heb geen naasten meer en moet dus alles in het leven alleen doen en doorstaan. Ik heb geen gezin om de taken mee te verdelen en geen morele steun in mijn huiselijke omgeving, maar ik heb wel snel nieuwe vrienden gevonden met wie ik vaak spreek. Afgezien daarvan moet ik tussen 05:00 en 0:00 álles zelf zien te rooien- en nog nooit ben ik daarvan overspannen geraakt. 

Ik krijg in mijn leven alleen maar met tegenslag te maken. Dat ik daar flexibel mee omga, komt niet door een "positieve instelling"; ik ben geboren om oplossingen te vinden voor moeilijkheden. Dat is niet alleen begaafdheid, maar karakter en misschien wel een etnische eigenschap. Mijn mede-Oost-Europeanen staan erom bekend onvermoeibaar te zijn. Als ik andere Slaven ontmoet, vragen ze of ik ook temperamentvol en druk ben. Dat is voor "ons" de norm, onuitputtelijk zijn. Logisch, want we zijn genetisch toegesneden op barre omstandigheden en droge, hete zomers in de woestijnen van de grens met Azië. Zo gek is die evolutionaire trek niet. Mensen noemen me hierom "de Rus".

Op mijn geboortedag was ik al aan het kruipen (ik kroop omhoog en rolde om), ik heb nooit stil kunnen zitten, ik ben hyperflexibel en heb een kort slaappatroon. Nog nooit van mijn leven ben ik ergens moe van geweest. Na 0:30 val ik in slaap en om 05:00 sta ik op.

Op school had ik 12 vakken gekozen, in plaats van een profielwerkstuk meerdere presentaties van wetenschappelijke onderzoeken gemaakt, projecten voor kunst en cultuur uitgevoerd en werd ik gewaarschuwd dat ik mezelf ooit tegen zou komen als ik zo door zou gaan. Op de universiteit werd ik door een studieadviseur gek aangekeken toen ik twee masters in één jaar wilde volgen. Mijn masterscriptie schreef ik in vijf weken. Ik heb niet lang nodig om informatie te verwerken en begrijpend lezen doe ik extreem snel. Mensen noemden me wel "laserogen".

Mijn leven wordt gedefinieerd door een extra snel bioritme. Ik kan niet tegen traagheid en ik heb geen geduld. Dat drukke en chaotische wordt als onvolwassen, onbeheerst en onrustig gezien. "Volwassen" omgevingen zijn rustig, opgeruimd en stil, maar vooral serieus. Zo kan ik niet zijn.

Ik heb nooit beseft dat ik werkelijk vatbaar ben voor onderprikkeling, maar het is toch echt zo. Ik lijd snel onder een gebrek aan intellectuele en fysieke uitdaging. Ik kan ook niet tegen stille omgevingen, gebrek aan levendigheid en chaos of chagrijnige mensen die iedere vorm van enthousiasme de kop indrukken. Mijn dag is echt totaal verpest als ik langdurig met een onverschillig iemand te maken heb. Het soort stilte dat volgt op "nah" en "mwoh" kan ik bijna niet verdragen. Dat doet me altijd denken aan mijn schooltijd.

Mijn schooltijd was heel naar, omdat hoogbegaafdheid werd uitgelegd als "desinteresse". Ik had altijd straf omdat mijn docenten dachten dat ik dwars was. Ik vond alles te makkelijk en had 8 uur lang niets te doen. Ik ging grappen vertellen of met een klasgenoot zitten kletsen en kreeg dan op mijn donder, "omdat ik anderen op zou stoken". Andere kinderen mochten op hun zesde leren lezen terwijl ik op de kleuterschool al twee talen kon lezen en schrijven en de tafels van 2 t/m 11 uit kon rekenen. Mijn schooltijd ging op aan wachten. Dat zou zelfs op de universiteit nog zo gaan. Wachten op de anderen omdat ik alles al onder de knie had. 

Het is erger dan verveling en bepaald geen luxeprobleem. Mensen doen alsof sleur en eentonige, niet-uitdagende verplichtingen bij het volwassen leven horen. Dat is omdat de meesten zich eraan verbinden en er niet (meer) los van kunnen breken vanwege een situatie van afhankelijkheid. 

Maar voortdurende onderprikkeling in strijd met je eigen ontwerp, pakt heel slecht uit. Ik kan niet tegen rust en stilte. Stilte en saaiheid zorgen bij mij juist voor snel afgeleid zijn en ongedurigheid. Ik kan mezelf niet zijn, omdat ik expressief en direct ben en behoefte heb aan contact met andere snelle praters. Niet aan hysterisch gekakel, want gekakel over onnozele onderwerpen is afschuwelijk. 

Op de universiteit was het niet uitdagend. Tijdens de verplichte hoorcolleges die 6 uur duurden, hoorde ik na een kwartier al niet meer wat de professor vertelde omdat mijn aandacht na een niet-pakkende opening en bespreking van te makkelijke stof totaal weg was. Ik probeerde alert te zijn, maar zitten en luisteren werkt bij mij niet.

Ik moet erbij zeggen dat ik absoluut niets heb tegen contact met mensen met een "introverte focus" die behoefte hebben aan rust. Als de persoon een prettig iemand is, dan maakt het me niet uit of diegene druk of rustig is. Mits ik maar wel geregeld contact heb met mensen die qua focus druk/temperamentvol zijn (niet om de tijd vol te lullen of om gedreven over te komen), want dan hoef ik mezelf niet 24/7 af te remmen.

Ik voel me leeggezogen en prikkelbaar als ik 's avonds in een leeg huis kom. Ook na een evenement of na een drukke dag heb ik behoefte aan een levendige omgeving of een thuis, niet aan alleen zijn in een straat waar mijn buren meestal bij hun familie zitten en er dus 0 gemeenschapszin of gezelligheid is.

Ik kan er zelf niets aan veranderen; ik sta om 04:45 op om te gaan werken, kom om 19:00 thuis, moet alles alleen doen en er zijn in mijn omgeving geen mogelijkheden om iets leuks te gaan doen. Ik kan niet zomaar verkassen naar een normaal huis, want ik ben met duizenden anderen om op woningen te bieden.

Soms is het wel gezellig. Dat is als mijn buren en ik buiten zitten te praten, met hun huisdieren erbij. Dan verandert de straat in een biotoop in plaats van een dode stad van cement. Helaas is het voor het merendeel van mijn vrije dagen zo dat mijn buren naar familie zijn. Mijn vrienden wonen te ver weg en ik mis de gezelligheid enorm als ik alleen ben.

Het is niet zo dat ik me afhankelijk stel van anderen; ik heb culturele activiteiten gezocht. In mijn regio is het ontwikkelingsniveau laag; er zijn geen leuke uitgaansgelegenheden, filmhuizen of dansgelegenheden. Ooit was het een echt recreatiegebied, dat is nu allemaal weg. Het liefst zou ik een échte danspartner hebben (voor wie ik ook gevoelens heb, anders vind ik het niet aantrekkelijk...).

Ik heb er de pest aan als mensen vanuit zichzelf voor mij invullen dat ik ook eens rust of vakantie moet nemen. Ook een ergernis is het, als mensen zeggen dat ik vast wel moe zal zijn als ik een lange dag heb gehad of aanvullend cursus en heb gevolgd en me dan actief ontraden om daarna nog iets te gaan doen. Voor mij is het tegenovergestelde slopend! Niet iedereen heeft behoefte aan rust. Het is geen bezinning om thuis te zitten en alleen te zijn, als je daarvoor totaal niet bedraad bent. 

Het leven doet voor mij onvoldoende appèl op mijn capaciteiten. Ik heb ook nooit hobby's gehad, omdat ik impulsief leef. Daarom heb ik op vrije dagen geen behoefte aan rust en hobby's, maar aan een bijbaan die fysiek en/of intellectueel wat te bieden heeft. Omdat een hoge fysieke "drive" heb, is fysiek hard werken bevredigend voor mij. Dat kunnen mensen niet rijmen met een academicus, maar stilzitten om te analyseren is voor mij juist een straf.

Direct doorhebben hoe de zaken en sociale verhoudingen zijn verdeeld- waarom "koudwatervrees" en "Het ijs breken" voor mij niet bestaan

Ik heb nog nooit van mijn leven iets echt spannend gevonden. Een eerste werkdag vind ik niet spannend, een presentatie vind ik niet spannend. Ik ken geen koudwatervrees. 

Uitspraken als "iedereen moet wennen", "het ijs moet worden gebroken" of "er komt veel op je af als je ergens nieuw bent", gelden niet voor mij. Ik zit anders in elkaar dan de meeste mensen. Ik neem in één seconde waar hoe de verhoudingen ergens zijn, of verandering mogelijk is, of dat mensen elkaar vasthouden in een rigide structuur waarin mensen proberen het hoofd boven water te houden en samen bijdragen aan een goede sfeer een illusie is. 

Ik weet ook heel fijn aan te voelen wanneer mensen niet bij me passen. Ik vraag me niet af wat anderen van me denken en vul niet voor een ander in hoe diegene oordeelt. Subtiele signalen geven aan of ik met anderen resoneer. Mensen die deze signalen niet opmerken, proberen zich te compromitteren aan de ander, net zo lang tot ze erachter komen dat ze elkaar niet echt aanvoelen. 

Dat razendsnel doorhebben van sociale cues is het tegenovergestelde van koudwatervrees. Dat is voor mensen die niet weten wat (sociaal) van ze wordt verwacht. Mensen die aan zichzelf twijfelen.

Aan een ander kan ik niet uitleggen hoe ik doorkrijg hoe iemand in elkaar zit. Het kan op de meest willekeurige momenten. Het komt ook niet door wat iemand doet, maar door wat diegene aan onbewuste signalen doorgeeft. 

Onconventioneel

Wat mensen onconventioneel aan mij vinden, is dat is geen excuus verzin als ik iets niet zie zitten. Omdat alles voor mij al snel te traag gaat, zeg ik het eerlijk als ik aanhik tegen een niet-verplichte bijeenkomst waarvan ik weet dat die te lang gaat duren.

Af en toe een compromis sluiten vind ik niet erg, maar ik weet heel goed in te schatten wanneer ik me rot ga ergeren. Als iets te lang duurt en het tempo te laag ligt, krijg ik de neiging om sarcastisch te worden en de zinnen van anderen af te maken. Dat is voor niemand leuk. Dus als mensen me een uitje proberen aan te bevelen en ik weet dat er te weinig fysieke activiteit of afwisseling zal zijn, zeg ik "nee!".

Ik heb dit altijd zo aangepakt. Ik heb nooit moeite gehad met "nee" zeggen. Het kan zijn dat mensen me daardoor als moeilijk zien. Dat ben ik niet. Ik ben juist heel erg flexibel, ik loop gerust een paar kilometer of handel iets af dat snel gedaan moet worden, ik ben een gesprekspartner, ik houd van snelle (en soms vileine) grappen, ik heb geen aanleg voor overspannen raken, ik ben gebouwd op zware omstandigheden waardoor het dagelijks leven in Nederland voor mij niet veeleisend is (mijn dna komt uit een land met barre omstandigheden).