Zoals ik in vorig bericht heb aangegeven, ben ik voor en na de dood van mijn moeder door niemand bijgestaan in de onvermijdelijke zaken, zoals de eerste fase van de sloop en van de afhandeling van de nalatenschap.
Omdat ik er totaal alleen voor stond, heb ik al een maand voor de dood van mijn moeder besloten om iedereen mee te nemen in dit proces. Ik heb daartoe mijn relaas op Twitter geplaatst. Dat was voor mij het perfecte medium om mijn ervaringen te delen, zowel emotioneel als praktisch.
De kennissen die ik heb zeiden alleen maar "komt goed" en "jij redt je wel", maar aan mooie woorden zónder enige vorm van hulp, heeft niemand ooit iets gehad. Ik vraag van anderen niet of ze me overal bij willen helpen, maar zelfs een kleine handreiking kon er nog niet af in de eerste maanden na haar dood.
Ik zal nooit tegen iemand zeggen "Komt goed", maar vraag of praktische hulp gewenst is als ik zeker weet dat ik die kan bieden. Zodoende deel ik hier de juridische documenten die ik heb geschreven waarmee ik binnen een paar maanden de afwikkeling heb geregeld.
Ik moet vooraf opmerken dat ik me in de situatie bevind waarin er géén andere erfgenamen waren, omdat wij geen familie hebben. Ik hoefde dus niet als vereffenaar van de nalatenschap ook nog eens broers, zussen, ooms en tantes mee te nemen in de afwikkeling. Ook had mijn moeder geen schulden.
De kosten voor het "in staat van het gehuurde brengen" namen door een tegenwerkende schuldeiser een superpreferente positie als vereffeningskosten in!
De schulden van de nalatenschap zijn pas ontstaan doordat de Belastingdienst na haar dood sommen overmaakte en een verhuurder niet mee wil werken aan het opstellen van een kostenoverzicht voor het "in staat van het gehuurde brengen". De kosten voor het in oorspronkelijke staat stellen zijn aldus vereffeningskosten geworden, waardoor ze een superpreferente positie innamen. Dit waren de enige complicerende factoren die maakten dat ik de nalatenschap af moest wikkelen. Zonder deze boedelschulden zou ik tot geen enkele handeling gedwongen zijn geweest!
Overzicht: drie globale fasen voor het afwikkelen van een nalatenschap
Globaal zijn er drie fasen voor het afwikkelen van een nalatenschap:
1/2. Inventarisatie en beneficiaire aanvaarding, aanvaarding of verwerping
De baten (het saldo op de bankrekening van de erflater, eventuele uitbetaling van verzekeringen, waardevolle goederen zoals antiekwaren) en lasten (schulden van de nalatenschap) moeten worden geïnventariseerd voor de boedelbeschrijving. Als duidelijk is dat de lasten de baten zullen overtreffen, is het verstandig om beneficiaire aanvaarding te overwegen. Alleen als u zeker weet dat zich in het huis/de eigendommen van de erflater geen zaken bevinden die voor u van persoonlijke waarde zijn (bijvoorbeeld fotoboeken), dan kunt u verwerping overwegen.
In de fase van de inventarisatie schrijft u de schuldeisers van de nalatenschap aan. Deze kunt u achterhalen door de bankafschriften te inspecteren (o.a. automatische incasso's nagaan en jaarlijkse afschrijvingen controleren) en de post op te halen die is gericht aan de erfgenamen.
Tegelijk met het verzoek om een overzicht van de schulden aan u bekend te maken, kunt u de schuldeisers verzoeken om uitstel van betaling. Dit is gebruikelijk, omdat u pas na het compleet krijgen van het overzicht van alle schulden van de nalatenschap kunt beginnen met het opstellen van een eventuele uitdelingslijst, of met de uitbetaling. Het kan wel langer dan 6 maanden duren voordat deze fase aanbreekt.
2. Boedelbeschrijving opmaken, boedelbeschrijving deponeren en eventueel mededeling negatieve nalatenschap
Met alle schulden die u bekend zijn, maakt u de boedelbeschrijving op. Meestal krijgt u het formulier voor de boedelbeschrijving mee als u de verklaring op de rechtbank hebt afgelegd (aanvaarding of beneficiaire aanvaarding).
U geeft het saldo van de bankrekening op, gesteld op de overlijdensdatum van de erflater. Het formulier van de boedelbeschrijving leidt u verder door het proces heen. Let op: de huishoudelijke schulden zijn bijvoorbeeld de kosten voor het in oude staat brengen van een huurwoning. Deze kosten horen tot de vereffeningskosten en kunnen dus voorgaan op alle andere vorderingen.
Trek alle lasten van alle baten af. Als u uitkomt op een negatief bedrag, is het verstandig om de kantonrechter op de hoogte te brengen van de negatieve nalatenschap. U doet dit door een brief te sturen onder vermelding van art. 4:199 BW. Het is verstandig om bij deze brief aan de kantonrechter een kostenoverzicht op grond van de boedelbeschrijving mee te sturen ter onderbouwing van het verzoek. Daarover meer in het volgende bericht in deze reeks.
Het kan ook zijn dat een schuldeiser zich zó dwars opstelt, dat de
schulden van de nalatenschap niet volledig in beeld te krijgen zijn. Dit kunt u vermelden in de brief aan de kantonrechter.
3. Vereffeningsfase/verzoek opheffing vereffening bij negatieve nalatenschap
Als duidelijk is dat de vereffeningskosten alleen al de baten van de nalatenschap overstijgen, kan opheffing van de vereffening van de nalatenschap worden verzocht. Bij vereffeningskosten kunt u denken aan de kosten van een professioneel vereffenaar, begrafeniskosten, de kosten voor het taxeren en veilen van bezittingen en de kosten voor het ontruimen van een (huur)woning.
1. Aanschrijven schuldeisers voor het opstellen van een schuldenoverzicht (in verband met de boedelbeschrijving)
Het lijkt misschien overbodig: de nabestaande ontvangt meestal bericht van onder meer de Belastingdienst, welke vorderingen moeten worden betaald. Toch schrijven de regels voor afwikkeling van nalatenschappen voor, dat iedere schuldeiser wordt aangeschreven. Omdat het gemiddeld wel 6 maanden kan duren voordat alle schuldeisers bekend zijn, wordt hiervoor geen officiële termijn gesteld. Bij het invullen van de boedelbeschrijving zal aan u worden gevraagd, of u alle schuldeisers al hebt aangeschreven.
Bij wijze van formaliteit schrijft u alle schuldeisers aan die u bekend zijn, aan met het verzoek of zij een overzicht met álle openstaande vorderingen willen sturen.
Tekstversie: verzoek Belastingdienst tot het bekend maken van een schuldenoverzicht aan de erfgenamen
Belastingdienst
Postbus 4660
5601 ER EINDHOVEN
mr. mw. M.
Bouter
[adres]
[woonplaats]
[plaats], 7 april 2023
Betreft: overzicht belastingschulden mevrouw X. (geb. xx-xx-xxxx),
burgerservicenummer xxxx.xx.xxx
Geachte heer, mevrouw,
Bij dezen meld ik u dat mevrouw X., burgerservicenummer xxxx.xx.xxx, geboren te X op xx-xx-xxxx, laatst wonende te [adres, woonplaats], te [plaats, datum] is overleden.
Ondergetekende,
de erfgenaam, heeft de erfenis beneficiair aanvaard. Ik verzoek u om een
overzicht van de belastingschulden van mevrouw X. toe te zenden. Graag ontvang
ik binnen zes weken na dagtekening van deze brief een schriftelijke opgave van
nog openstaande vorderingen.
Bij voorbaat
dank voor uw medewerking.
Met vriendelijke groet,
mr. mw. M. Bouter
--------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Uitstel van betaling verzoeken
Onverhoopt moest ik wekenlang wachten tot ik de officiële akte van de beneficiaire aanvaarding van de rechtbank ontving. Ik heb daarover gebeld en kreeg te horen dat de verantwoordelijke persoon met vakantie was. Omdat mij niet bekend was hoe lang het zou gaan duren, heb ik direct met het verzoek om een schuldenoverzicht, een uitstelverzoek aan de Belastingdienst gestuurd.
Tekstversie:
Belastingdienst
Afdeling Erfbelasting
Postbus 4660
5601 ER EINDHOVEN
Mr. mw. M.
Bouter
[Adres]
[Woonplaats]
[Plaats], 7
april 2023
Betreft: verzoek uitstel betaling beschikkingsnummer XXXX.XX.XXX.T.X.XXXXX
Geachte heer, mevrouw,
Bij dezen meld ik u dat mevrouw X., burgerservicenummer xxxx.xx.xxx, geboren te [plaats] op xx-xx-xxxx, laatst wonende te [adres, woonplaats], te [plaats, datum] is overleden.
Ondergetekende,
de erfgenaam, heeft de erfenis beneficiair aanvaard. Ik ben nog in afwachting
van de definitieve akte van de beneficiaire aanvaarding, maar beschik wel een
kopie van de verklaring van nalatenschap, die ik bij deze brief heb gevoegd.
De boedelbeschrijving kan op dit moment nog niet worden gedeponeerd bij de
Rechtbank, omdat niet alle schuldeisers zich bekend hebben gemaakt. De akte van
de beneficiaire aanvaarding zal binnen drie weken gerekend vanaf deze datum
worden uitgebracht. Vóór die datum en voor het deponeren van de
boedelbeschrijving ter griffie, kan ik nog niet overgaan tot het gedeelte van
de vereffening dat uitbetaling betreft. Dit brengt mee dat ik verwacht dat de
termijn voor terugbetaling van 03-05-2023 niet zal worden gehaald.
Derhalve verzoek ik u om uitstel van betaling van XXXX.XX.XXX.T.X.XXXXX. Zodra ik het definitieve afschrift van de beneficiaire aanvaarding heb ontvangen, zal ik u hiervan een exemplaar toezenden.
Bij voorbaat dank voor uw medewerking.
Met vriendelijke groet,
mr. mw. M. Bouter
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Verwarring bij de Belastingdienst
Er was verwarring ontstaan. Ik had het telefoonnummer gebeld dat op de beschikking van de Belastingdienst stond. Via de Belastingtelefoon kreeg ik het adres op van de dienst Erfbelasting in Eindhoven. Ik vroeg om te verifiëren of dit het juiste adres was.
Drie weken na mijn verzoek had ik nog geen bericht ontvangen. Toen ik weer telefonisch contact opnam met de Belastingdienst, bleek het verzoek op de onjuiste afdeling te zijn beland en nooit te zijn doorgezonden naar de juiste afdeling. Ditmaal diende ik het verzoek naar de afdeling LIC in Heerlen te zenden.
Nota bene: Eindhoven bleek uiteindelijk wel degelijk de afdeling te zijn die het verzoek dient af te handelen. Ook de rechtbanken vermelden dat erfgenamen hun verzoeken aan de Belastingdienst in Eindhoven dienen te zenden.
Tekstversie:
Belastingdienst/LIC
Postbus 100
6400 AC HEERLEN
mr. mw. M. Bouter
[adres]
[woonplaats]
[Woonplaats], 26 april 2023
Betreft: verzoek uitstel betaling
beschikkingsnummer XXXX.XX.XXX.T.X.XXXXX
Geachte
heer, mevrouw,
Op 7 april 2023 heb ik bijgevoegde verzoek om uitstel van betaling van de
vermelde terugvorderingen aan de afdeling Erfbelasting gezonden. Ik heb van de
medewerker van de Belastingtelefoon (het contactnummer dat in de beschikking is
vermeld) te horen gekregen dat ik mijn verzoek tot uitstel van betaling diende
te richten aan Postbus 4660, 5601 ER EINDHOVEN. Ik heb gevraagd om te
verifiëren of het contactadres voor terugbetaling van uitbetaalde toeslagen
correct was, en dit werd bevestigd door de medewerker.
Ik heb op 26 april 2023 wederom contact opgenomen met de afdeling
Belastingzaken Nabestaanden, omdat ik nog altijd geen bericht heb ontvangen.
Het verzoek blijkt tóch op de onjuiste afdeling terecht te zijn gekomen.
Derhalve stuur ik u nogmaals het verzoek tot uitstel van betaling.
Mevrouw X., burgerservicenummer xxxx.xx.xxx, geboren te op
XX-XX-XXXX, laatst wonende te [straatnaam, woonplaats], is te [plaats, datum] overleden.
Ondergetekende, de erfgenaam, heeft de erfenis beneficiair aanvaard. Ik ben nog
in afwachting van de definitieve akte van de beneficiaire aanvaarding, maar
beschik wel een kopie van de verklaring van nalatenschap, die ik bij deze brief
heb gevoegd.
De boedelbeschrijving kan op dit moment nog niet worden gedeponeerd bij de
Rechtbank. De officiële akte van de beneficiaire aanvaarding dient vooralsnog
te worden uitgebracht. Vóór het deponeren van de boedelbeschrijving ter
griffie, kan ik nog niet overgaan tot terugbetaling. Dit brengt mee dat ik
verwacht dat de termijn van 03-05-2023 niet zal worden gehaald.
Derhalve verzoek ik u om uitstel van betaling van [xxxx.xx.xxx.T.x.xxxxx]. Zodra ik het definitieve afschrift van de beneficiaire aanvaarding heb ontvangen, zal ik u hiervan een exemplaar toezenden.
Bij voorbaat dank voor uw medewerking.
Met vriendelijke groet,
mr. mw. M. Bouter
