vrijdag 3 februari 2017

De oproep van getuigen voorafgaand aan of tijdens het onderzoek ter terechtzitting

Zie het overzichtsarrest-Oproepen en horen getuigen, HR 1 juli 2014, NJ 2014, 441, voor de aan te leggen maatstaven bij het oproepen van getuigen en het weigeren van de oproeping. Het arrest behandelt artikelsgewijs de oproeping van getuigen bij het ott in eerste aanleg en hoger beroep. In het bijzonder verdienen aandacht, r.o. 2.4-2.8 en 2.20-2.26:

2.4. Verdedigingsbelang: weigeringsgrond
"In beginsel heeft de verdachte het recht om ter terechtzitting alle getuigen te doen verhoren, wier verhoor hij in het belang van zijn verdediging acht. Dat recht kan worden geëffectueerd door zelf getuigen mee te brengen naar de terechtzitting. Voor het overige is hij aangewezen op het OM, tot wiens taak het behoort om de getuigen op te roepen. Het OM, of in geval van diens weigering of verzuim, de rechter, kan de oproeping weigeren op de grond dat de verdachte niet is geschaad in zijn verdediging".

2.5. Wanneer is de verdachte niet in zijn verdediging geschaad?
"Alleen dan kan worden gezegd dat de verdachte door de afwijzing redelijkerwijs niet in zijn verdediging wordt geschaad, indien de verklaring van de getuige in redelijkheid niet van belang kan zijn voor enige in de strafzaak te nemen beslissing".

2.6. Motiveringseis
" Deze regeling impliceert enerzijds terughoudend gebruik van de bevoegdheid tot afwijzing van het verzoek; anderzijds veronderstelt zij dat het verzoek door de verdediging wordt gemotiveerd: ten aanzien van iedere getuige wordt gemotiveerd waarom het horen van belang is voor de uit hoofde van art. 348 en 350 Sv te nemen beslissing".

2.8. Noodzakelijkheidseis

"Het noodzakelijkheidscriterium, zoals dat oorspronkelijk alleen voorkwam in art. 315 Sv, houdt verband met de taak en verantwoordelijkheid van de strafrechter voor de volledigheid van het onderzoek. Met het oog daarop is de rechter de bevoegdheid toegekend om ambtshalve de oproeping van getuigen te bevelen, ongeacht de wil van de procespartijen. Het is bij een gemotiveerd verzoek van de verdediging, aan de rechter om te beoordelen of hij het horen van de getuigen noodzakelijk acht met het oog op de volledigheid van het onderzoek".

2.20. Hernieuwde oproeping niet verschenen getuigen: verzoek vereist?
"In art. 287 lid 3 onder b Sv is bepaald dat de door het OM opgeroepen getuige die niet ter terechtzitting is verschenen, hernieuwd wordt opgeroepen. Voor zo een hernieuwde oproeping eist de wet geen verzoek van de verdediging. In aanmerking genomen, evenwel, dat de rechter ook in dat geval kan afzien van het horen van de niet-verschenen getuige wegens gebrek aan verdedigingsbelang, ligt het in de rede dat door of namens de verdachte ter terechtzitting een gemotiveerd verzoek wordt gedaan tot hernieuwde oproeping. Uit het achterwege blijven van zo een verzoek kan worden afgeleid, dat de verdediging geen prijs meer stelt op het horen van de getuige".

2.24. Verdedigingsbelang of noodzakelijkheidseis irl tot moment oproeping getuigen
"Wat betreft de maatstaf bij de beoordeling van verzoeken tot oproeping van getuigen, maakt de wet een strikt onderscheid naar gelang het getuigen betreft die op de voet van art. 263-264 vóór de terechtzitting aan de OvJ zijn opgegeven en getuigen om wier oproeping eerst op de terechtzitting is verzocht. In het eerste geval is het verdedigingsbelang de maatstaf; in het tweede geval het noodzakelijkheidscriterium".

2.25 & 2.26. Schorsing en hervatting onderzoek
"Inwilliging van een op de terechtzitting gedaan verzoek tot het horen van niet verschenen getuigen, leidt in beginsel tot schorsing van het onderzoek ter terechtzitting, met het bevel tot oproeping van die getuigen. Art. 322 Sv bevat procedurevoorschriften. Hoofdregel is dat het onderzoek opnieuw wordt aangevangen. Het derde lid maakt een uitzondering voor het geval de OvJ en verdachte instemmen met hervatting van het onderzoek".

Een overzicht van de mogelijkheden tot het oproepen van getuigen/ deskundigen voorafgaand aan of tijdens het OTT:

Oproepen getuigen vóór en tijdens ott