Omwille van de maatschappelijke discussie over het lerarentekort wordt de docent vaak op een voetstuk geplaatst. Veel mensen hebben echter slechte ervaringen met docenten die, zacht gezegd, geen plezier hebben in hun vak en de toekomst van de leerling negatief beïnvloeden.
Onacceptabel gedrag van docenten wordt vaak gerechtvaardigd met argumenten als 'de werkdruk is nu eenmaal hoog, wie met de beste bedoelingen is begonnen, kan zich onder druk anders gaan gedragen', 'het is ook moeilijk om met het gedrag van leerlingen om te gaan en altijd rustig te blijven onder deze omstandigheden' en 'de docent heeft het beste voor met zijn/haar leerlingen'. Met het thema 'werkdruk' worden tegengeluiden gedoofd. Een veelgehoord excuus is daarnaast dat het aan de perceptie van de leerling ligt; de docent zou zich niet misdragen, het is de ervaring van de leerling of student.
Net als in iedere sector kan de docent een rancuneuze persoon zijn. Het verschil tussen een werknemer bij een bedrijf en de docent is dat enerzijds de controle op het gedrag van de docent ontbreekt en anderzijds de gevolgen voor de leerlingen blijven. Het is niet een kwestie van 'maak je niet druk, die docent zie over een paar jaar toch niet meer', want cijfers zijn niet objectief en door de docent gemakkelijk in te zetten als chantagemiddel. Tot 2017/2018 kon een rancuneuze docent de kansen van een student op een eerlijke lotingsklasse (bij studies met numerus fixus) bederven.
Geen enkel debat moet eenzijdig worden benaderd, daarom is het thema "Eerlijke ervaringen met het onderwijs" geschikt voor een format over de complexiteit van het onderwijs. Daarbij is wel de achtergrond: de leerling is machteloos tegenover de docent.
Ik zal dit toelichten aan de hand van één van mijn eigen ervaringen. Op het Atheneum heb ik te maken gehad met een docent die bipolair gedrag vertoonde. Tijdens de kennismaking leek hij allerhartelijkst. Een maand later, na afloop van één van de lessen, leek zijn stemming te zijn omgeslagen. Hij begon met spullen te gooien. Zijn boeken en andere bezittingen vlogen door het lokaal. Ik had toen naar de opleidingscoördinator kunnen stappen, maar ik vermoedde dat zij zou zeggen: "Hij moet toch zelf weten wat hij met zijn spullen doet?"
Aan het begin van de eerstvolgende les vertelde hij aan de klas dat hij dood wilde. Sinistere opmerkingen over het einde van zijn bestaan werden zonder blikken of blozen aan de groep meegedeeld. Hij kon zich van het ene op het andere moment als een totaal andere man voordoen. Als zijn collega binnenliep werden moppen uitgewisseld en had hij het over zijn interesse in Middelnederlandse humor. "Grappige man hè!", riep zijn collega nog naar ons.
De uitslagen van de eerste tentamens en referaten waren rampzalig. Hij heeft letterlijk gezegd dat hij onvoldoendes uit wilde delen. Driekwart van de klas heeft een vier ontvangen voor het referaat, omdat hij daar zin in had. "Nou en", was zijn botte weerlegging van de verontwaardigde reacties. Hij heeft leerlingen voor een volle klas uitgescholden en kreeg vaker woede-uitbarstingen voor de klas.
Ik ben naar de coördinator van mijn opleiding gestapt om een eerste informele klacht in te dienen over het gedrag van deze docent. De coördinator kon zich niet voorstellen dat die 'aimabele man' zich zo heeft misdragen. Na mijn melding werd ik genegeerd door zijn collega's, met wie ik tot dan toe altijd contact had. Het werd mij verweten dat ik over het gedrag van een docent had geklaagd. De coördinator kon er niet langer omheen toen een groep leerlingen tijdens een les opstapte om dan eindelijk gezamenlijk een klacht in te dienen. Ze was weliswaar geschokt over het gedrag van de docent, maar er gebeurde niets.
Het ergst was dat een 'onafhankelijke' klachtenfunctionaris duidelijk heeft gemaakt dat we ons moesten laten chanteren door de docent: "Ik zou maar geen klacht indienen, want hij moet je examen straks nog nakijken". Ook ná de bekendmaking van de examencijfers kreeg ik te horen dat het geen zin had om een klacht in te dienen: "Je hebt een prachtige cijferlijst en het jaar is voorbij". De wegkijkers, de verdraaiers en de slappe reacties van hen die het ontoelaatbare gedrag van de docent proberen te vergoeilijken, die vind ik het meest frustrerend.
